PNCN - “Được mùa chớ phụ ngô khoai, đến khi thất bát lấy ai bạn cùng”. trong câu ca dao của một thời khốn khó, khoai được liệt vào hàng lương thực chủ yếu,
Đó là chuyện xưa. Thời no đủ ngày nay đã khác, khoai trở thành món ăn chơi mà khi chợt thèm phải đi tìm. Họ hàng nhà khoai khá đông đúc, loại quen thuộc nhất là khoai lang cũng có đến vài “anh” như khoai Dương Ngọc, khoai bí, khoai nghệ, khoai tím, khoai mật; trắng, tím, vàng đủ sắc màu. Loại nhớt có khoai mỡ, khoai từ, khoai sáp, khoai sọ. Riêng khoai môn cao và khoai mì lại vừa dẻo vừa bột. Món ăn chơi vì vậy cũng phong phú không kém.
Gọn nhất là khoai luộc, kiểu khoai nào cũng luộc được, ăn lúc nào cũng được, sáng trưa hay chiều tối. Nếu đem nướng, hầu như người ta chỉ nướng khoai lang, vừa thơm vừa ngọt.
Người hảo ngọt lại ưa món chè khoai. Miếng khoai bùi dẻo thơm thơm “cặp đôi” với nước cốt dừa béo béo, vậy mà ra đời bao món chè khoái khẩu. Khoai lang cắt nhỏ ngâm nước cho hết mủ, nấu với đậu xanh thêm bột báng, thích béo thì thêm nước cốt dừa là có chén chè vừa mát vừa bùi. Thay đổi nguyên liệu một chút, thành món chè khoai lang hạt sen trân châu thơm ngon không kém.
Khoai lang còn có mặt trong món chè bà ba hay chè chuối. Với khoai môn, người ta ưa nấu với nếp hay biến tấu với cốm, thành chè khoai môn nếp hay khoai môn cốm. Lạ miệng nhất là chè khoai sáp. Khoai sáp thuộc họ khoai môn, chịu hạn nên thường sống ở vùng đồi núi miền Trung, ruột vàng ươm. Cách nấu chè thì không lạ gì, cũng nấu nếp và khoai cho mềm, bỏ đường vào là xong, nhưng nhờ miếng khoai sáp dẻo quẹo nên chén chè rất đặc biệt, cộng với vị béo của nước cốt dừa, ngon không tả được. Khoai mì cũng góp phần xôm tụ với món chè khoai mì bào nhuyễn, vo viên nấu với nước cốt dừa.
Chè khoai tím hấp dẫn nhờ màu tím “quá đẹp”. Người thích dẻo thì nấu bằng khoai mỡ tím, kẻ ưa bột thì nấu với khoai lang tím. Khoai nào cũng phải nấu chín rồi nghiền nhuyễn, lược qua rây bỏ hết xơ, nấu lại với đường cho tan, múc ra ăn ngay hoặc thêm nước cốt dừa. Khéo tay hơn, hãy trổ tài làm chè trôi nước khoai tím. Khoai tím nghiền nhuyễn xong đem trộn với bột nếp, vo tròn với nhân đậu xanh, món chè không lạ mà vẫn thu hút. Đơn giản hơn, chỉ cần nghiền nhuyễn khoai tím trộn với mật ong, nắn thành bánh rưới sữa chua lên cũng là món ăn chơi tuyệt vời.
Khoai làm bánh thì nhiều nhưng nổi tiếng nhất là đặc sản bánh rế Phan Thiết. Khoai lang gọt vỏ, ngâm nước cho hết nhựa, đem bào sợi mỏng, trộn thêm ít vani cho thơm rồi cho vào chảo dầu sôi để chiên. Công đoạn này nếu không khéo dễ bị rối tung, vì vậy phải là người lành nghề mới chiên ra chiếc nào chiếc nấy đều đặn như nhau. Cuối cùng nhúng bánh vào nồi nước đường cho thấm, đem ra khay để nguội là có những chiếc bánh giòn rụm ngon lành.
DƯƠNG THẢO
Khoai, món khoai ăn chơi, chè khoai