Hành trình tìm người thân dưới những mồ chôn tập thể của IS

Giao tranh đã chấm dứt tại Hamam al-Alil sau khi các lực lượng an ninh Iraq vài ngày trước chiếm lại thành phố này từ tay IS. Đây là lúc người lính Zaman Mijwal bắt đầu công việc của riêng mình.

Một người lính đang đào bới, tìm kiếm xác chết trong một mồ chôn tập thể ở Iraq. Ảnh: New York Times

Mijwal đang trên đường tìm kiếm anh trai, một cựu cảnh sát Iraq từng sống ở làng bên nhưng bặt vô âm tín suốt nhiều tuần nay, theo New York Times. Hành trình dẫn Mijwal tới một con đường với hai bên là hai khu đất trống. Mijwal chỉ về một khu đất với những xác chết không đầu đang phân hủy nằm la liệt.

"Anh ấy có thể nằm ở đấy", Mijwal nói. Chỉ về phía khoảng đất còn lại, Mijwal tiếp lời: "Hoặc cũng có thể ở kia".

Dường như đã thành thông lệ, nơi nào IS đi qua ở đó lại mọc lên những mồ chôn tập thể. Nấm mồ tập thể tại Hamam al-Alil là cái lớn nhất được phát hiện tính đến thời điểm hiện tại. Hầu hết các nạn nhân đều là cựu thành viên lực lượng an ninh Iraq bị hành quyết những tuần gần đây, sau khi chiến dịch giải phóng Mosul bắt đầu.

Jamal Abul Younis là một người may mắn thoát chết dưới họng súng IS. Younis, cựu cảnh sát, từng bị liệt vào danh sách phải hành quyết của IS nhưng thoát chết nhờ trốn dưới một hố nhỏ bị che khuất bên trong căn nhà của anh ở Hamam al-Alil.

Khi nằm dưới hố, Younis cho biết đối với anh, "mỗi tiếng dài như cả năm".

Theo lời Younis kể, vào một buổi tối, khoảng 20h, cách đây vài tuần, từ trên mái nhà, anh nhìn thấy chừng 8 chiếc xe buýt nhỏ nối đuôi nhau đi về khu vực mà người ta tìm thấy ngôi mộ tập thể. Younis còn nghe hàng loạt tiếng súng liên tục vang lên.

"Tôi thấy Daesh chôn khoảng 200 xác chết ở đây", Younis nói, sử dụng tên viết tắt bằng tiếng Arab của IS.

Trước ngày hành quyết, IS đã bắt giữ hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người, từ những ngôi làng lân cận và đưa về Hamam al-Alil. Chúng dùng dân thường làm lá chắn sống để chống lại các cuộc không kích từ liên quân do Mỹ dẫn đầu.

Bên trong thành phố, IS tập trung dân chúng, đọc kinh Koran và cầu nguyện đấng tối cao bảo vệ chúng trước dân quân người Shiite và quân đội Iraq. Sau đó, chúng cách ly các cựu cảnh sát thành một nhóm. IS coi họ là những gián điệp tiềm năng hay các đối tượng có khả năng cao gia nhập lực lượng an ninh chính phủ. Vì thế, IS muốn tiêu diệt họ.

"Tôi không thể tin rằng mình vẫn còn sống", Younis chia sẻ.

Theo New York Times, số thi thể được khai quật từ các mồ chôn tập thể của IS khiến ngay cả chính quyền Iraq cũng cảm thấy choáng ngợp. Đa phần những người này đều không thể xác nhận danh tính.

Tại tỉnh Diyala, Iraq, nơi IS từng thống trị, một người cha có hai con trai mất tích cho hay ông vẫn thường xuyên lùng sục những trang web Hồi giáo cực đoan để xem các đoạn video với hy vọng nhìn thấy con mình trong đó. Cứ nghe thấy ở đâu mới phát hiện mộ tập thể là ông lại tìm đến.

"Khó khăn nhất là khi cháu nội tôi hỏi cha nó đâu", ông Abu Marwan kể. "Tôi chỉ biết trả lời rằng 'cha cháu đi công tác và một ngày nào đó sẽ trở về".

Mijwal đến giờ vẫn chưa biết anh trai còn sống hay đã chết hoặc đang lưu lạc ở đâu.

"Chúng tôi chẳng có thông tin gì về anh ấy", Mijwal nói. "Vì thế, tôi tới đây. Mọi chuyện thật sự quá khó khăn với tôi. Tôi không biết số phận anh ấy ra sao. Ít nhất tôi phải tìm được thi thể anh. Đây là điều vô cùng quan trọng. Để chúng tôi có thể cử hành tang lễ".

Trên con đường dẫn ra khu đất có mồ chôn tập thể ở thành phố Hamam al-Alil, rất nhiều người khác, giống như Mijwal, đang tìm kiếm câu trả lời tương tự.

Một cựu cảnh sát 37 tuổi tên Muneer Muhammed cho hay ông đã trốn được trong đêm IS hành quyết nhưng em trai ông, một cựu cảnh sát khác, không may mắn như thế.

"Chúng nhắm tới các cựu cảnh sát vì lo sợ họ sẽ đứng lên chống lại chúng", Muhammed nói, nước mắt lăn dài trên má. "Tôi khóc vì đáng nhẽ tôi nên cứu em mình nhưng tôi lại không thể".

Vũ Hoàng