Phim tài liệu đoạt Oscar tố cáo doping mang thắng lợi Olympic cho Nga

TTO - Bộ phim tài liệu Icarus của đài Netflix do Bryan Fogel đạo diễn đã dành được giải Oscar cho phim tài liệu xuất sắc nhất.

Đây chính là thông điệp mà Viện Hàn lâm điện ảnh Mỹ muốn gửi gắm đến giới thể thao nói chung và liên đoàn thể thao Nga nói riêng về tầm quan trọng của sự thật. 

Vì Icarus tố cáo trước thế giới cách mà hệ thống sử dụng doping được vận hành để Nga có thể đoạt được rất nhiều thắng lợi Olympics bao nhiêu năm qua. 

Dường như phim tài liệu là thể loại ít được quan tâm, nhưng đặc tính của phim tài liệu mang sự thật phơi bày lên màn ảnh giúp cho khán giả nhận thức được chân diện của cuộc sống quanh mình.

Sự tình cờ vĩ đại để nhập vai

Icarus có thể nói là một sự tình cờ "vĩ đại" khi Bryan ban đầu chỉ muốn điều tra tìm hiểu cách mà những vận động viên có thể vượt qua những bài kiểm tra doping trong các kì thi thể thao sau sự kiện sử dụng doping gây chấn động toàn cầu của vận động viên xe đạp Lance Armstrong. 

Nhưng sự việc đã dẫn anh ta đến với một tiến sĩ người Nga - người vốn là giám đốc của một phòng thí nghiệm ở Moscow chuyên tiến hành xét nghiệm kiểm tra doping cho vận động viên. 

Bryan và Rodchenkov cùng làm việc với các lọ nước tiểu có chứa thuốc kích thích

Bryan không ngờ đã "bắt được con cá lớn" - ông ta là một trong những mắt xích quan trọng trong một đường dây gian lận thể thao có sự thao túng của chính quyền Nga hòng giúp các vận động viên có lợi thế trong các kì thi Olympics.

Bryan có đam mê đua xe đạp. Nhưng chưa bao giờ anh ta lên hạng chuyên nghiệp. Luôn luôn chơi ở giải nghiệp dư với vị trí không cao. Bryan quyết định tìm đến các chuyên gia doping để giúp mình giành được thứ hạng cao hơn cho cuộc đua sắp tới. 

Bryan đang tập luyện theo chế độ tiêm thuốc doping

Qua vài mối dẫn dắt, anh đã được chỉ đến với Grigory Rodchenkov - một nhà khoa học Nga. Icarus thành hình từ đây, vốn là câu chuyện tài liệu về trải nghiệm sử dụng doping của bản thân, Bryan và Rodchenkov dấn thân vào một câu chuyện gay cấn mang nhiều yếu tố địa chính trị về cách chính quyền Nga bật đèn xanh cho doping để đoạt nhiều huy chương vàng tại Olympics Sochi diễn ra tại Nga vào năm 2014.

Câu chuyện mở đầu chậm rãi, một trải nghiệm của bản thân Bryan Fogel khi làm việc với Rodchenkov như hai người bạn, một chút hài hước và sự cởi mở giữa hai người ở hai nước xa xôi có cùng chung mục đích là giúp Bryan Fogel sử dụng thuốc kích thích với công thức nhất định để trốn được sự kiểm tra khi tham dự đua xe và sẽ có được thứ hạng cao. 

Bất ngờ, báo chí Đức tiết lộ tin tức chấn động về việc đoàn điền kinh Nga đã sử dụng doping như nào để đoạt huy chương. Rodchenkov nhìn thấy hiểm nguy của mình ở chính quê hương, ông để lại vợ và con, bay sang Mỹ hòng tránh việc bị thủ tiêu.

Poster ấn tượng của Icarus

Khi doping có sự chỉ đạo của Putin

Lúc này, Icarus giống như một tác điện ảnh gay cấn. Rodchenkov phải trốn khỏi Nga, ở Mỹ, ông ta tiết hộ cho Bryan câu chuyện chấn động về việc làm sao người Nga có thể qua mắt những nhà khoa học chống doping khắp nơi trên thế giới đổ về phòng thí nghiệm ở Sochi hòng mang đến một Olympics trong sạch. 

Nhưng tay giám đốc nói rằng, tất cả đều có sự chỉ đạo của Putin thông qua cơ quan tình báo Nga hòng đảm bảo vị thế của Nga trên trường thể thao quốc tế, cũng như lấy lại lòng tin của nhân dân cho kì bầu cử 2016.

Bryan chia sẻ những chứng cứ về việc sử dụng doping của vận động viên Nga

Những tiết lộ kinh hoàng, sự lừa đảo có hệ thống ở cấp quốc tế. Rodchenkov lúc này là kẻ phản quốc hay một người dũng cảm? Khán giả sẽ tự mình phán xét.

Rodchenkov tìm đến tờ The New York Times để cung cấp tất cả mọi bằng chứng, email, clip, tên vận động viên… 

Rất giống tác phẩm tài liệu xuất sắc Citizenfour nói về Snowden - người tiết lộ tai tiếng của chính quyền Mỹ khi bí mật dám sát người dân, tuy nhiên, Icarus không tạo được sự căng thẳng và nguy hiểm như vậy. 

Phòng thí nghiệm hiện đại bậc nhất tại Nga

Thay vì đó, bộ phim tài liệu giống như tập hợp hàng loạt các cuộc hội thoại nhỏ tạo cảm giác sắp đặt có ý đồ trước của đạo diễn. May mắn thay, nhân vật Rodchenkov đủ hấp dẫn để cuốn người xem đi đến cuối cùng. 

Một cảnh cuối ấn tượng đạo diễn lồng vào đó một bức tranh với giọng đọc thoại nói rằng, Rodchenkov chỉ là một kẻ nô lệ trong một hệ thống quyền lực tập trung mà ý chỉ đưa xuống cho một vị giám đốc phòng thí nghiệm như ông là mệnh lệnh tối cao mà ông phải thực thi để những ý đồ chính trị được đảm bảo.

Đoàn phim Icarus nhận Oscar cho phim tài liệu

Oscar là một thừa nhận cho sự thật của Icarus

Citizenfour đoạt giải Oscar và giờ đến lượt Icarus vượt qua các ứng cử viên khác dành chiến thắng cho mình. 

Không khó để nhận ra việc trao giải cho Icarus chính là sự nhắc nhở dành cho liên đoàn Olympics quốc tế. 

Mặc dù hàng ngàn chứng cứ được công bố về việc Nga đã cho sử dụng doping có hệ thông bao nhiêu năm qua nhưng sự phủ nhận của Putin và lãnh đạo cấp cao, cũng như sức mạnh chính trị mà Nga mang đến đã khiến cho tất cả những chứng cứ đó bị lờ đi. 

Putin và chủ tịch uỷ ban Olympics

Nga không bị trừng phạt tại Olympics, còn Rodchenkov đã biến mất theo một chương trình bảo vệ nhân chứng ở Mỹ. 

Icarus thể hiện rất rõ về "tầm quan trọng của sự thật", vì thể thao, với ý nghĩa về một tinh thần công bằng và trung thực, doping là vết hoen cần phải loại bỏ, cùng với những ý đồ chính trị, hãy trả lại cho thể thao đúng như tinh thần mà nó nên và vốn có.

Icarus được chiếu trên đài Netflix.

Khi lên nhận giải, đạo diễn đã phát biểu: "Chúng tôi xin tặng giải thưởng này cho nhà khoa học Grigory Rodchenkov, người đã không biết sợ hãi tố giác sự thật cho chúng ta dù hiện tại ông đang ở trong tình trạng nguy hiểm. 

Chúng tôi hy vọng đây sẽ là hồi chuông cảnh tỉnh về Nga và hơn thế nữa là tầm quan trọng của việc nói lên sự thật ngay lúc này."