U nguyên bào thần kinh: bệnh thường gặp ở trẻ dưới 6 tuổi

Cách đây vài tháng, gia đình phát hiện chân trái của cháu N.T.N, 23 tháng, ở (Hà Nội) bị tập tễnh nhưng sau vài hôm cháu lại đi lại bình thường. Gần đây, chân cháu lại tập tễnh, gia đình lại nghĩ cháu đi học va vào đâu nên mới bị vậy. Khi thấy chau bị sốt, không đi được nữa, gia đình vội đưa đi khám thì bác sỹ cho hay con bị viêm khớp háng và có biểu hiện viêm phổi. Bác sỹ cho thuốc về nhà uống, dù vậy tình trạng bệnh không có tiến triển gì. Gia đình lại đưa con vào viện Nhi TƯ. Khi các bác sỹ tiến hành chọc tủy xét nghiệm thì phát hiện cháu bị u nguyên bào thần kinh đã di căn sang tủy, xương. 

Chị Nga như quỵ hẳn khi nghe bác sĩ nói cháu bé vậy lại mắc phải căn bệnh nguy hiểm này. Ngày mới phát hiện bệnh cháu tọp hẳn, thi thoảng lại kêu đau xương. Qua hai đợt điều trị hóa chất, cháu cũng đã lên cân, đi lại được bình thường nhưng theo các bác sỹ, cháu phát hiện bệnh muộn nên tiên lượng bệnh cũng rất xấu.

TS. BS Bùi Thị Ngọc Lan – Trưởng khoa Ung bướu (BV Nhi TƯ) cho hay, u nguyên bào thần kinh là u ác tính của hệ thần kinh giao cảm hay gặp ở trẻ em. Đây là loại ung thư đứng hàng thứ 4 trong các loại bệnh ung thư hay gặp ở trẻ em sau bệnh bạch cầu cấp, u não và u lympho. Điều đáng nói là 90% gặp ở trẻ dưới 6 tuổi. 

Các chuyên gia về ung thư khuyến cáo, tiên lượng bệnh ở giai đoạn IV đã có di căn đối với những cháu bé phát hiện dưới 1 tuổi tỷ lệ sống trên 5 năm khoảng 50-80%; còn đối với những cháu phát hiện trên 1 tuổi thì tỷ lệ sống trên 5 năm chỉ còn khoảng 10-40%.

BS Nguyễn Thị Lan cho hay, u nguyên bào thần kinh triệu chứng không điển hình. Nó phụ thuộc vào u tiên phát và những  biểu hiện di căn. U nguyên bào thần kinh xuất phát từ những hạch thần kinh giao cảm ở hai bên cột sống nên có thể gặp ở nhiều vị trí trong cơ thể. Từ cổ, trung thất sau, sau phúc mạc, tuyến thượng thận và xuống tận tiểu khung. 40-50% trẻ vào viện đã có những di căn, chủ yếu là di căn tủy xương và xương, gan, mô mềm. Những triệu chứng đầu tiên thường là mơ hồ. Trẻ hay có biểu hiện sốt, đau xương, thiếu máu, quấy khóc, thậm chí có trẻ đang tập tễnh đi tự nhiên không đi được nữa do khối u đè ép lên tủy sống. 

Những triệu chứng khác phụ thuộc vào nơi u nguyên bào thần kinh bắt đầu phát triển. U tiên phát hay gặp nhất là trong ổ bụng, chiếm 2/3. Những khối u này khó sờ thấy trên lâm sàng. Đa phần khi trẻ có vẻ kém ăn, hơi chướng bụng, trẻ nhỏ dễ nôn trớ, chậm lên cân… cha mẹ mới đưa đi siêu âm thì phát hiện khối u.  Khối u ở trung thất khó phát hiện, bệnh nhân chỉ ho hắng khi chụp phổi phát hiện khối mờ trong lồng ngực. Nếu khối u xuất hiện ở cổ thì có thể nhìn thấy được như là một cục u, cũng ảnh hưởng đến việc thở và nuốt.

Nói về nguyên nhân gây bệnh, các chuyên gia cho hay, cũng như với hầu hết các bệnh ung thư, nguyên nhân của u nguyên bào thần kinh là không được biết rõ. Bệnh không lây nhiễm và không thể truyền bệnh sang người khác. Mặc dù bệnh nguy hiểm nhưng vẫn có khả năng điều trị cao khi ở giai đoạn sớm. Để phòng bệnh u nguyên bào thần kinh cũng như các bệnh khác, cha mẹ nên cho con đi thăm khám sức khỏe định kỳ để tầm soát.

BS Lan cho hay, việc điều trị phụ thuộc vào chẩn đoán thể ung thư loại ác tính thế nào, ở giai đoạn khu trú hay di căn, kích thước u, tuổi bệnh nhi. Trên cơ sở đó sẽ có phác đồ điều trị hóa chất, xạ trị và phẫu thuật. Riêng u nguyên bào thần kinh có điều trị hóa trị liệu liều cao diệt tủy rất quan trọng giúp tăng tỷ lệ sống cho bệnh nhân nguy cơ cao sau ghép tủy. 

Trước đây những bệnh mắc tỷ lệ sống chỉ 30%, nhưng với phương pháp điều trị miễn dịch tế bào tỷ lệ sống đã tăng lên 50%. Phương pháp này cho kết quả cao, cải thiện tiên lượng bệnh cho bệnh nhân. Thông thường bệnh nhân đến trong tình trạng không thể mổ để cắt khối u vì khối u nguyên bào thần kinh bao xung quanh mạch lớn, không thể mổ. Để khắc phục, bệnh viện mới đưa vào chẩn đoán sinh thiết kim dưới hướng dẫn siêu âm. Sắp tới BV Nhi TƯ hướng tới triển khai điều trị hóa trị liệu liều cao và ghép tủy cho bệnh nhân u nguyên bào thần kinh. Hiện cứ 40 trường hợp vào viện thì có tới 20 trường hợp nguy cơ cao có chỉ định ghép tủy.