Siêu thị “lên đời” cho hàng Trung Quốc

Lần theo địa chỉ ghi trên nhãn của một số sản phẩm thực phẩm khô đang bán trong nhiều siêu thị, chúng tôi được các cơ sở đóng gói, sản xuất “bật mí” muốn biết xuất xứ hàng hóa phải đến... chợ Bình Tây (Q.6, TP.HCM) - nơi chuyên bán sỉ các loại thực phẩm khô nhập từ Trung Quốc.

Hàng loạt mặt hàng thực phẩm khô như các loại nấm hương, nấm tuyết, nấm đông cô, táo tàu... đang được bán trong siêu thị ở TP.HCM với giá khá cao so với hàng bán tại các chợ lẻ, nhờ vào việc hàng được đóng gói với nhãn mác ghi tên các cơ sở sản xuất, đóng gói ở TP.HCM, trong khi hàng chợ không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, thực tế hàng bán trong các siêu thị cũng chỉ là hàng mua từ các chợ về đóng gói và thay đổi xuất xứ từ Trung Quốc thành VN.

Hàng siêu thị nguồn gốc từ chợ?

Rất thích ăn các loại nấm nhưng khi bước ra chợ, chị Huyền Anh (Q.Phú Nhuận, TP.HCM) lần nào cũng rảo một vòng mà không mua được loại nào vì hàng ở chợ đa số bán xá, không rõ nguồn gốc xuất xứ, cơ sở sản xuất. Gần đây, tìm mua hàng trong siêu thị, chị Huyền Anh thấy hàng loạt sản phẩm được đóng gói trong các bao bì với nhãn mác, ngày sản xuất đầy đủ. Yên tâm, chị mua một loạt cả nấm tuyết, nấm đông cô, táo tàu, nguyên liệu nấu chè sâm bổ lượng... Tuy nhiên, khi về nhà, xem kỹ lại nhãn mác thì lại hoang mang chưa dám sử dụng vì thấy nhãn mác chỉ ghi cơ sở đóng gói mà không ghi cơ sở sản xuất. Nhiều người tiêu dùng khác cũng có những thắc mắc tương tự về nguồn gốc hàng thực phẩm khô bán trong siêu thị.

Trước những thắc mắc này, chúng tôi tìm đến quầy thực phẩm khô tại một siêu thị lớn ở quận Phú Nhuận. Quầy hàng này khá phong phú với nhiều mặt hàng được đóng gói kỹ lưỡng, ghi trên nhãn là của các cơ sở đóng gói, sản xuất trong nước. Từ một sản phẩm nấm tuyết đóng gói số lượng 2 cái/bao, có nhãn hàng đề tên cơ sở đóng gói là Cơ sở đóng gói thực phẩm PL và xuất xứ là hàng sản xuất tại VN bán ở siêu thị này, chúng tôi tìm đến cơ sở đóng gói để tìm hiểu về nguồn gốc hàng.

Tuy nhiên, tại địa chỉ ghi trên nhãn hàng là một căn nhà nằm trên đường Nguyễn Thái Bình, Q.Tân Bình, chúng tôi thấy chỉ có ba công nhân đóng gói và một nhân viên kế toán đang làm việc. Khi nghe chúng tôi hỏi về sản phẩm này, một nhân viên lấy sản phẩm nấm tuyết ra giới thiệu, đồng thời thừa nhận nấm tuyết (ghi “Xuất xứ: hàng VN”, giống hệt hàng bán trong siêu thị) là hàng Trung Quốc. Cơ sở PL chỉ thực hiện đóng gói chứ không phải nhà sản xuất. Hàng được mua ở chợ Bình Tây (Q.6) về đóng thành gói mỗi khi có người đặt hàng.

Giới thiệu về mặt hàng nguyên liệu canh tiềm gà, cũng do cơ sở PL đóng gói, nhân viên cơ sở này cho biết: “Trong gói nguyên liệu nấu canh tiềm này có rất nhiều thứ, chỉ có khoai mì khô là của VN, còn lại là của Trung Quốc hết”. Về mặt hàng nấm đông cô khô được đóng gói với những cây nấm khá to, đều đẹp, khi trao đổi với chúng tôi, nhân viên làm việc tại đây cũng thừa nhận nguồn gốc hàng tương tự sản phẩm nấm tuyết, được lấy về từ chợ Bình Tây rồi đóng gói.

Tương tự, từ mặt hàng canh tiềm gà bán ở một siêu thị tại Q.Tân Bình, chúng tôi tìm đến địa chỉ ghi trên nhãn hàng của Công ty TNHH một thành viên HHT, nằm trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (Q.Bình Thạnh) thì thấy cơ sở gần như không hoạt động. Tại đây, nhiều mặt hàng đã được đóng gói để trong một thùng lớn gồm nguyên liệu canh tiềm gà, chè sâm bổ lượng, táo tàu, nguyên liệu nấu nước giải khát... Trên nhãn hàng của các mặt hàng này đều ghi tên công ty HHT nhưng khi chúng tôi hỏi nguồn gốc hàng hóa, nhân viên công ty cho biết hàng có nhiều nguồn gốc khác nhau, trong đó có cả xuất xứ VN và Trung Quốc. “Nguyên liệu của sản phẩm nấu nước giải nhiệt đều của VN. Nhưng các loại nguyên liệu nấu chè, nấu gà tiềm, đặc biệt là táo tàu đóng gói đều của Trung Quốc”, nhân viên công ty cho biết. Tuy nhiên, trả lời câu hỏi vì sao không ghi xuất xứ hàng hóa trên nhãn thì nhân viên này khẳng định: “Mặc dù không ghi là hàng có nguồn Trung Quốc nhưng khi có ai hỏi tụi tôi đều trả lời thẳng thắn”.

Mập mờ xuất xứ

Không chỉ thay đổi xuất xứ từ hàng Trung Quốc thành hàng VN, một số doanh nghiệp là nhà cung cấp thực phẩm khô cho siêu thị còn dùng chiêu bỏ trống xuất xứ để người tiêu dùng muốn hiểu sao cũng được! Tại hàng loạt siêu thị lớn ở TP.HCM có bán các mặt hàng thực phẩm khô của Công ty TNHH thực phẩm VS. Ở các loại sản phẩm như nấm đông cô khô, nấm mèo trắng, nấm mèo đen... công ty này ghi rõ nhãn sản xuất tại Công ty TNHH thực phẩm VS. Tuy nhiên, mặt hàng táo tàu sấy khô, trên bao bì sản phẩm lại ghi “sản xuất tại:” rồi để trống. Tương tự, sản phẩm nguyên liệu nấu chè sâm bổ lượng bán tại một siêu thị ở Q.Tân Bình với giá 21.400 đồng/gói 100g cũng chỉ ghi trên nhãn cơ sở đóng gói là cơ sở PN (đường Bùi Đình Túy, Q.Bình Thạnh) nhưng không ghi xuất xứ hàng hay nơi sản xuất.

Trong khi đó, theo một số cơ sở chuyên đóng gói các loại thực phẩm khô, đa số táo tàu, nấm tuyết, nấm đông cô khô, các loại nguyên liệu nấu canh tiềm, nấu chè... đều có xuất xứ từ Trung Quốc. Hàng về TP.HCM tập kết ở khu vực chợ Bình Tây. Nhiều cơ sở lấy sỉ hàng tại chợ này về đóng gói, ghi nhãn hàng đề tên cơ sở đóng gói, hoặc đề xuất xứ thành hàng VN rồi đưa vào siêu thị. Tại chợ Bình Tây, phụ trách bán hàng của sạp Phong Thành - chuyên kinh doanh thực phẩm khô - cho biết các loại nấm đông cô, nấm tuyết, táo tàu đều là hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Táo tàu tại chợ Bình Tây bán lẻ chỉ 70.000 đồng/kg, theo dạng xá. Người mua sỉ được giá thấp hơn. Trong khi đó, hàng bán trong siêu thị khoảng 11.000 đồng/100g, tức 110.000 đồng/kg.

Theo các tiểu thương tại chợ Bình Tây, nấm tuyết tại chợ bán lẻ giá chỉ 270.000 đồng/kg. Tuy nhiên, sau khi được các cơ sở mua về, “lên đời” cho mặt hàng này bằng việc đóng gói, ghi nhãn thì giá bán đã lên đến hơn 400.000 đồng/kg. Theo các cơ sở đóng gói và cung cấp thực phẩm khô vào siêu thị, đa số hình thức giao dịch với siêu thị là mua đứt bán đoạn, chứ không phải ký gửi hàng vào siêu thị và siêu thị nhận chiết khấu như những mặt hàng khác. Khi siêu thị có nhu cầu, họ sẽ liên hệ đặt hàng, các cơ sở này đi gom nguyên liệu về đóng gói. Hàng chuyển đến siêu thị thì siêu thị chuyển khoản thanh toán. Đáng chú ý, những sản phẩm xuất xứ Trung Quốc nhưng được ghi nhãn thành hàng sản xuất tại VN có mặt ở hàng loạt siêu thị. Đơn cử, cơ sở PL không chỉ là nhà cung cấp cho các siêu thị ở TP.HCM, thậm chí còn bán hàng đi tận Đồng Tháp.

Một cán bộ Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM cho rằng với những trường hợp doanh nghiệp chỉ là đơn vị thực hiện đóng gói sản phẩm, không tham gia bất cứ quy trình sản xuất nào thì khi ghi nhãn phải ghi tên doanh nghiệp đó là đơn vị đóng gói. Hàng sản xuất tại VN thì ghi nơi sản xuất tại VN. Tuy nhiên, nếu hàng được mua gom từ chợ về đóng gói thì không thể ghi xuất xứ là hàng VN. Thay vào đó, doanh nghiệp đóng gói phải nắm được hàng mua ở chợ đó là hàng xuất xứ VN hay nhập khẩu từ nước ngoài dựa trên chứng từ hàng hóa để ghi rõ xuất xứ trên nhãn hàng sau khi thực hiện đóng gói.

* Bà Lê Hoàng Mộng Ngọc (giám đốc Công ty cổ phần công nghệ sinh học Nấm Việt): Nấm tuyết chắc chắn không phải hàng Việt Nam Đến thời điểm này, ở VN hoàn toàn chưa sản xuất được nấm tuyết. Chắc chắn nấm tuyết bán ở các chợ hay siêu thị đều là hàng nhập khẩu, chứ không thể nói là hàng sản xuất tại VN. Gần như toàn bộ nấm tuyết đều là hàng Trung Quốc. Ở mặt hàng nấm đông cô, VN cũng có nhưng chưa nhiều. Hơn nữa, nấm đông cô của VN rất nhỏ, kích thước chỉ bằng đầu ngón tay út, nấu lên có mùi thơm. Nấm đông cô loại to hơn đầu ngón tay út, đầu nấm có chấm hoa, hoặc đốm trắng chắc chắn là hàng Trung Quốc. Hàng Trung Quốc được nhập về rất nhiều, trong khi số lượng nấm đông cô sản xuất tại VN rất ít. Ra chợ, có khi cả 10 sạp hàng khô bán các loại nấm, chỉ khoảng một sạp là có nấm đông cô của VN, thậm chí không có. Các loại nấm mèo đen, nấm mèo trắng VN sản xuất được nhiều, không những tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu. Công ty chúng tôi cũng đang chuẩn bị xuất khẩu mặt hàng này. Vì thế, người tiêu dùng có thể yên tâm về xuất xứ của nấm mèo. * Chị Lê Trần Hoàng Nguyên (Q.Tân Bình, TP.HCM): Mua hàng siêu thị vì tin vào xuất xứ Với các mặt hàng thực phẩm khô, như các loại nấm chẳng hạn, tôi chỉ mua ở siêu thị. Sở dĩ chọn hàng siêu thị, dù có mắc hơn ngoài chợ, vì tôi tin vào xuất xứ hàng có công ty sản xuất, đóng gói ghi tên, địa chỉ nhà sản xuất, xuất xứ hàng hóa. Trong khi đó hàng ngoài chợ thì không biết ở đâu ra.