“Sức mạnh” của khổ qua

Gần đây, rất nhiều người tập thói quen uống trà khổ qua (mướp đắng), nước nấu khổ qua

Khổ qua được cho là giúp giảm huyết áp, hạ mức đường huyết và có tác dụng ngăn ngừa các chứng bệnh khác, vậy cơ sở khoa học của nó là gì?

Trong thành phần dinh dưỡng của khổ qua có nhiều vitamin C với hàm lượng khoảng 120 mg, cao hơn nhiều so với dâu tây (80 mg) và chanh (90 mg). Về chất khoáng, khổ qua chứa kali có tác dụng làm giảm huyết áp, beta-carotene giúp sáng mắt, phòng ngừa ung thư.

Nghiên cứu cũng cho thấy nguyên nhân khổ qua làm hạ mức đường huyết là do trong hạt của nó chứa protein có chức năng tương tự như insulin. Chúng ta đều biết insulin có tác dụng làm cho glucose trong máu chuyển thành năng lượng, từ đó giúp điều chỉnh đường huyết trong cơ thể, làm cho đường huyết bảo đảm ở trạng thái bình thường.

Tương tự, chất chiết xuất từ quả và hạt khổ qua cũng thúc đẩy phân giải phần đường, có tác dụng chuyển hóa phần đường dư thừa thành năng lượng, cải thiện tình trạng cân bằng chất béo trong cơ thể. Ngoài ra, nó cũng có thể ngăn ngừa nguyên nhân gây bệnh đái tháo đường là béo phì hoặc táo bón. Do vậy, người có mức đường huyết hơi cao nên dùng nước khổ qua hằng ngày.

Khổ qua vì chứa thành phần vị đắng đặc thù có tác dụng ức chế quá trình hưng phấn của trung tâm điều nhiệt trong cơ thể nên đạt tác dụng giải nhiệt. Khổ qua sau khi chín có màu vàng đỏ như đào, vị đắng nhẹ, là chất tốt bình can lợi đởm (tốt cho gan mật), thanh giải huyết nhiệt (làm mát máu). Phàm là người bệnh viêm gan vàng da nên ăn thường xuyên, cũng có thể dùng chữa bệnh trĩ do nóng ruột gây ra. Khổ qua còn giúp chữa nhiều bệnh như đau dạ dày do nhiệt, kiết lỵ, thấp nhiệt, nôn ói, tiêu chảy…

Người Nhật đã khám phá ra rằng thức ăn vị đắng chứa nhiều axít amino, cụ thể là trong hơn 30 loại axít amino thì hơn 20 loại có chứa vị đắng. Một số thức ăn có vị đắng là nguồn chính của vitamin B17 vốn có sức “sát thương” mạnh đối với tế bào ung thư, đó là lý do người bệnh ung thư có thể dùng nhiều khổ qua.

Tại các nước Đông Nam Á, lá khổ qua được dùng nấu nước chữa bệnh ngoài da trong khi hạt khổ qua chữa phát sốt rất hiệu quả. Ngoài ra, khổ qua còn có tác dụng kích thích sự thèm ăn, chống say nắng, điều chỉnh chức năng đường ruột. Với chứng bệnh uống nhiều nước vẫn thấy khát, đông y gọi là “bệnh tiêu khát”, có thể dùng khổ qua. Do nội tạng trong cơ thể tích nhiệt sẽ gây tiêu hao phần nước, theo đó sẽ có cảm giác miệng khát, tương tự một trong những triệu chứng của bệnh đái tháo đường, có thể dùng khổ qua để cải thiện. Từ xưa, khổ qua được dùng như một vị thuốc và trong những y văn cổ như “Bản thảo cương mục” từng nhắc đến khổ qua. Nhà dược lý học Lý Thời Trân đã khái quát sức mạnh của khổ qua trong câu nói: “Khổ qua vị đắng, tính mát, không độc, có công hiệu trừ tà nhiệt, thanh tâm sáng mắt…”.