Sức khỏe
Phát “sốt” với cây nở ngày đất
Gần đây, thị trường TP HCM bỗng xuất hiện nhiều xe bán một loài cỏ dại có tên “nở ngày đất” với lời quảng cáo là chữa được bệnh gout, tiểu đường…
Không chỉ bán tràn lan trên đường phố, trên mạng, chỉ cần gõ từ khóa “nở ngày đất”, trong 0,26 giây xuất hiện 92.800 kết quả và các trang đầu tiên hầu hết dẫn link đến những trang rao bán loại cây này. Các công dụng của cây nở ngày đất cũng mới được cập nhật khoảng hơn tháng nay, bắt đầu từ một bài báo giới thiệu về trường hợp chữa được bệnh gout nhờ uống loại cây này ở phường Bình Hưng Hòa A, quận Bình Tân, TP HCM. Trước đó, mật nhân, xáo tam phân, đinh lăng, hoàn ngọc, lược vàng hay xa hơn là lô hội (nha đam), quả nhàu… cũng gây “sốt” trên thị trường như một loại thần dược nhưng sớm bình lặng trở lại vì công dụng không như đồn thổi.
Thực hư tác dụng trị gout, đái tháo đường...
Nở ngày đất là một loại cây dại nhưng khá quen thuộc với người dân Việt Nam do mọc nhiều ở vùng ven biển miền Trung, ven lối đi, đường tàu, những vùng đất khô; là loài cỏ phân nhiều nhánh, rễ to, lá không cuống, nhiều lông và có hoa màu trắng. Chỉ trong thời gian ngắn, cây nở ngày đất được bày bán khắp nơi ở TP HCM và nhanh chóng được nhiều người chú ý.
Chị Yến, một người bán loại cây này gần chung cư Hưng Phát (đường Lê Văn Lương, huyện Nhà Bè), cho biết mỗi ngày chị bán được 20-30 kg cây tươi, giá 100.000 đồng/kg, 200.000 đồng/kg cây khô và chỉ bớt chút đỉnh cho người mua nhiều. Hỏi về công dụng của cây thì chị nói “lên mạng có đầy” nhưng rồi cũng nhiệt tình hướng dẫn là mua về rửa sạch, nấu uống như nấu chè xanh là sẽ chữa được bệnh.
Quan sát chỉ 15 phút, chúng tôi ghi nhận có đến 5 khách ghé lại hỏi và có 3 người mua. Hỏi một khách hàng vừa mua 2 kg cây tươi, ông cho hay thấy giới thiệu thì mua về dùng thử chứ cũng không tin lắm về những lời quảng cáo.
Còn trên mạng, các trang từ “rao vặt” đến 5 giây, “vật giá” đều có rao bán loại cây này với mức giá tương đương nhưng cam kết hết bệnh gout thì khác nhau. Nơi thì khẳng định chỉ cần 7 ngày, có nơi cần từ 10 - 30 ngày và cũng có nơi khuyên bệnh nhân nên “kiên nhẫn” điều trị lâu dài.
Do ngày càng có nhiều người bán, ngày 16-11, khảo sát một số nơi, chúng tôi nhận thấy bắt đầu có hiện tượng khuyến mãi, giảm giá cây tươi xuống còn 80.000 - 90.000 đồng/kg. Cũng như cây lược vàng, trước kia được đồn thổi trị bá bệnh, có giá bán từ 250.000 - 300.000 đồng/kg nay giảm xuống còn 160.000 đồng/kg nhưng vẫn hiếm người mua sau khi Viện Dược liệu nghiên cứu công bố cho thấy loại cây này có thể gây chết súc vật khi thí nghiệm ở liều uống cao.
Không có cây thần dược!
Theo bác sĩ Trần Văn Năm, Phó Viện trưởng Viện Y Dược học Dân tộc TP HCM, cây nở ngày đất thuộc chi Gomphrena và có rất nhiều loài như: globosa, celosiosides, rubra… họ rau dền (amaranthaceae). Hiện trên nhiều tuyến đường ở TP HCM có bán loài cây với hoa trắng, thân màu tím, lá có nhiều lông mịn… có thể thuộc chi Celosiosides. Theo một số sách dược liệu trong và ngoài nước thì cây có tác dụng trị ho, hen suyễn, sốt ở trẻ em, huyết trắng ở phụ nữ, chống vi khuẩn, thiếu máu, bị mệt mỏi, hạ sốt, kháng viêm, hạn chế phát triển của một số loại vi khuẩn, lợi tiểu, chống ôxy hóa…
“Đây là loại cây có dược tính, dùng làm thuốc được và có thể có lợi với một số bệnh. Tuy nhiên, loại cây này chưa được sử dụng phổ biến trong giới thầy thuốc y học cổ truyền hiện tại và chỉ sử dụng theo kinh nghiệm, chưa được nghiên cứu về độc tính, tác dụng dược lý lâm sàng cũng như chỉ định điều trị riêng đối với 2 loại bệnh đái tháo đường và gout” - bác sĩ Trần Văn Năm cho hay.
Bác sĩ Năm khuyến cáo bệnh đái tháo đường và gout thuộc loại rối loạn chuyển hóa chất đường và đạm nên nguyên tắc điều trị là tuân thủ chế độ ăn khoa học, tập luyện hợp lý và điều trị theo hướng dẫn của thầy thuốc. Không nên dựa vào tin đồn, lời mách bảo của những người không có chuyên môn mà tùy tiện sử dụng, đặc biệt liều lượng, sự tương tác với các thuốc khác không rõ… vì tai biến có thể xảy ra nếu không có sự theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc.
Còn theo lương y Nguyễn Đức Nghĩa (Hội Dược liệu TP HCM), thông tin cây nở ngày đất chữa được bệnh gout, đái tháo đường thuộc dạng “rỉ tai” trong dân gian và đánh giá loại cây này đang bị đồn thổi quá lên về công dụng như đã từng xảy ra với cây hoàn ngọc, lược vàng, xáo tam phân, lô hội… trước đây. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể dùng thử nhưng không được chủ quan mà phải vừa uống vừa thăm dò phản ứng của cơ thể để điều chỉnh kịp thời.
Ông Nguyễn Đức Nghĩa cũng lưu ý đây là loài cây thuộc nhóm thanh nhiệt, giải độc nên người hư hàn, dễ bị tiêu chảy nên thận trọng khi sử dụng. Nhận xét về giá bán, lương y Nghĩa cho rằng tuy có hơi cao nhưng ở mức chấp nhận được vì chi phí thu hái, vận chuyển, rồi bán lẻ ở TP HCM là không nhỏ.
Không phải hoàn toàn vô hại
Bác sĩ Trần Văn Năm khẳng định: Hiện tại chưa có một cây thuốc nào gọi là “thần dược” và không có một loại thuốc phù hợp với tất cả mọi người, phải sử dụng đúng cách, đúng liều và đúng bệnh mới có hiệu quả. Đã là thuốc khi có dược tính chữa bệnh sẽ ít nhiều có tác dụng không mong muốn nên đều phải cẩn thận khi sử dụng. Thực tế khám chữa bệnh tại Viện Y Dược học Dân tộc TP HCM đã gặp những trường hợp bệnh nhân trở nặng hơn trước do tự ý sử dụng cây dược liệu qua tin đồn mà không tiếp tục uống thuốc trị đang có như: thuốc hạ áp, thuốc hạ đường, thuốc tim mạch... Hậu quả là huyết áp tăng cao, đường huyết cao, đau ngực, khó thở...