Bơm tạp chất vào tôm: Âm mưu phá hoại?

Việc bơm chích tạp chất vào tôm nguyên liệu hiện nay diễn ra hằng ngày và dường như không thể kiểm soát

Theo Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (NAFIQAD), tình trạng bơm chích tạp chất vào tôm nguyên liệu bắt đầu xuất hiện vào năm 1996 ở ĐBSCL. Từ đó đến nay, nạn bơm chích tạp chất vào tôm nguyên liệu vẫn đang nở rộ, nhất là vào thời điểm giáp vụ, khan hiếm nguyên liệu ở khu vực này.

Thấy lãi to là làm

Mỗi năm, chỉ tính riêng vài tỉnh như Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang và Sóc Trăng, lực lượng chức năng đã xử lý hàng trăm vụ với hàng trăm tấn tôm nguyên liệu bị bơm chích tạp chất. Trong giới thu mua, chế biến tôm xuất khẩu ở ĐBSCL đang lưu hành phổ biến 2 loại: hàng nguyên (tôm nguyên liệu chưa bơm tạp chất) và hàng bột (tôm có chích tạp chất). Tuy nhiên, không một doanh nghiệp (DN) chế biến tôm nào dám tự nhận rằng mình “ăn” hàng bột.

Thông qua những người lái tôm, vào cuối tháng 12-2014, chúng tôi thâm nhập một DN thủy sản chuyên sơ chế nguyên liệu cung cấp cho các công ty chế biến tôm xuất khẩu ở xã Hồ Thị Kỷ, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau. Ở đây, có hơn 20 công nhân chỉ chuyên làm nhiệm vụ bơm chích tạp chất vào tôm. Những công nhân ở bộ phận khác hay trêu đùa, gọi họ là “bác sĩ tôm”. Tại cơ sở này có hẳn một quy trình chế biến tạp chất để bơm vào tôm rất chuyên nghiệp.

Lực lượng chức năng tỉnh Bạc Liêu bắt quả tang xe chở tôm có bơm chích tạp chất Ảnh: Duy Nhân

Tạp chất chủ yếu là loại bột trắng có tên gọi Aga, được chứa trong những bao tải lớn. Chất này được pha trộn với nước rồi cho vào nồi lớn nấu thành dung dịch sệt như rau câu. Sau đó, mỗi công nhân lấy một thùng đầy khoảng hơn 10 kg, dùng ống tiêm hút cho đầy ống, bơm vào thân tôm. Cứ 1 kg Aga (giá khoảng 60.000-70.000 đồng/kg) được pha thành 50 lít dung dịch, bơm cho 500 kg tôm. Như vậy, trọng lượng lô hàng đã được gia tăng lên 10%, kích cỡ tôm cũng tăng lên khoảng 20%. Giới kinh doanh tôm đánh giá bơm tạp chất vào tôm sẽ thu lợi nhuận như... buôn ma túy bởi mỗi ký tôm bơm tạp chất thu lợi bất chính gần 100.000 đồng.

Coi chừng dính bẫy thương lái Trung Quốc

Một lái tôm tên là Quốc ở TP Cà Mau (tỉnh Cà Mau) tiết lộ con tôm hàng bột khi vào đến xí nghiệp chế biến phải trải qua ít nhất 3 lần bơm. “Đầu tiên là các thương lái nhỏ lẻ tiến hành bơm ngay sau khi thu mua trong dân, sau đó các vựa thu mua ở địa phương bơm thêm 1 lần nữa trước khi bán lại cho lái lớn như chúng tôi. Trên đường vận chuyển, do bị sốc, tạp chất trong tôm bị rò rỉ ra ngoài. Để không bị lỗ, chúng tôi phải đưa vào một cơ sở chuyên bơm chích tạp chất thuê ở TP Cà Mau bơm lại trước khi đưa vào công ty tiêu thụ”.

Ông H., một chủ vựa tôm ở TP Rạch Giá (tỉnh Kiên Giang), cho biết rất ít xí nghiệp chế biến thủy sản từ chối mua tôm bột do phải cạnh tranh nguyên liệu khốc liệt với những xí nghiệp khác. “Khi mua phải tôm có bơm tạp chất, các xí nghiệp phải tốn nhiều chi phí để xử lý, do đó, họ chẳng ưa gì nhưng nếu không mua thì không có nguyên liệu để chế biến” - ông H. nói.

Theo ông Lê Văn Quang, Tổng Giám đốc Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (Cà Mau), trước đây nạn bơm tạp chất chỉ diễn ra nhiều ở các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng nhưng giờ đây đã có ở hầu hết các tỉnh ĐBSCL, tới

TP HCM, Bình Thuận và tận một số tỉnh phía Bắc. Thậm chí có những nhà máy chế biến cá ở trong khu công nghiệp nay chuyển sang chế biến tôm, họ đầu tư hẳn dây chuyền hiện đại để bơm tạp chất. “Hầu hết tôm bơm tạp chất đều được xuất sang Trung Quốc. Việc này làm ảnh hưởng đến những DN làm ăn chân chính, làm xấu hình ảnh tôm Việt Nam” - ông Quang bức xúc.

Vì sao DN thủy sản Trung Quốc chủ trương mua tôm bơm chích tạp chất của Việt Nam? Ông Trần Thiện Hải, Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), lý giải: “Thật ra, từ lâu, thị trường Trung Quốc đã chuộng tôm có tạp chất vì họ mua được với giá rẻ, cung cấp cho người tiêu dùng dễ tính tại Trung Quốc. Thế nhưng, việc Trung Quốc thu mua tôm có tạp chất với giá cao là rất bất thường. Nếu không vì cạnh tranh nguyên liệu thì chắc chắn là âm mưu hạ uy tín của tôm Việt Nam trên trường quốc tế. Do đó, người dân và DN phải hết sức bình tĩnh, thận trọng và phải thực hiện cam kết “nói không với tôm tạp chất” bằng hành động cụ thể chứ không chỉ hô hào khẩu hiệu nhưng lại âm thầm chấp nhận sống chung...”.