Nơi tình yêu ở lại

Nếu ra thăm Thủ đô Hà Nội mà chưa đến hồ Gươm, mọi người thường nói coi như chưa đi và đến Hà Nội.

Bên hồ Hoàn Kiếm. Ảnh: Viết Mạnh

Hà Nội có rất nhiều hồ nước tự nhiên: rộng nhất là hồ Tây có diện tích 500 hécta nằm trong quận Tây Hồ; quận Ba Đình có hồ Trúc Bạch; quận Hai Bà Trưng có hồ Thiền Quang. Còn nhiều hồ khác nằm ở các quận, huyện trên đất Thăng Long - Hà Nội mà thiên nhiên đã ban tặng.

Nhưng đẹp nhất là hồ Hoàn Kiếm (hồ Gươm), được ngợi ca là hòn ngọc quý - lẵng hoa đẹp của Thủ đô Hà Nội. Hồ Hoàn Kiếm thuộc quận Hoàn Kiếm, giữa trung tâm thành phố. Hồ có nét đẹp lộng lẫy tự nhiên, là nơi tâm linh của nhân dân, nơi lịch sử soi hình. Với truyền thuyết vua Lê Thái Tổ đã trao lại gươm báu cho rùa thần, thanh gươm đã giúp nhà vua đánh tan quân xâm lược, giành lại độc lập cho đất nước, câu chuyện truyền thuyết thần thoại nhưng lại gắn với lịch sử dân tộc. Xưa Nguyễn Trãi đã viết những tác phẩm tâm huyết để khơi lên ngọn lửa yêu nước, chống giặc ngoại xâm trong lòng dân tộc. Còn truyền thuyết vua Lê trả lại thanh kiếm đã chiến đấu và chiến thắng quân xâm lược, đó chính là hình ảnh một dân tộc luôn khát vọng yêu hòa bình, độc lập, tự do. Sự kiêu hãnh của niềm tin tất thắng. Giai thoại rùa thần nhận lại thanh gươm là câu chuyện viết lên từ ước mơ hòa bình, ý chí chiến thắng của bao thế hệ nối tiếp từ hàng ngàn năm nay. Chuyện như hóa thành thực khi mặt hồ Gươm (hồ Hoàn Kiếm) vẫn hiện lên bóng dáng cụ rùa, gợi ta nhớ đến chuyện xưa. Còn đó một Tháp Rùa cổ kính, phủ dày lớp rêu xanh thời gian, hàng ngày vẫn in bóng trên mặt hồ Gươm xanh thẫm.

Hồ Hoàn Kiếm xưa kia có tên là hồ Lục Thủy, bởi nước hồ quanh năm trong xanh như sắc trời mùa thu. Nhắc tới mùa thu, ta nhớ về mùa thu cách mạng. Một mùa thu 1945 giữa Ba Đình - Hà Nội, Hồ Chủ tịch đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nước hồ Hoàn Kiếm xanh thẫm in bóng Tháp Rùa cổ kính cùng với đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, tượng vua Lý Thái Tổ và Tháp Bút tạo thành cụm kiến trúc với dáng nét cổ xưa. Nơi sắc nước, mây trời hòa quyện tạo một vẻ đẹp hài hòa giữa con người và thiên nhiên, tô thắm thêm nét đẹp của mảnh đất Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến. Quần thể kiến trúc bao gồm đền Ngọc Sơn và tháp bên hồ Hoàn Kiếm là một công trình văn hóa đặc sắc.

Đền Ngọc Sơn xưa có tên là “Tượng Nhĩ” (tai voi). Khi vua Lý Thái tổ dời đô ra Thăng Long đặt tên là “Ngọc Tượng”. Đến đời Trần đã được đổi tên là Ngọc Sơn cho đến nay. Dẫn vào đền Ngọc Sơn là cầu Thê Húc (có nghĩa giữ ánh sáng đẹp của mặt trời). Trong đền có thờ Trần Hưng Đạo. Bên đền Ngọc Sơn là cây đa cổ thụ uốn mình soi bóng nước hồ Gươm. Cây đa có tuổi gần 200 năm. Trong trận cuồng phong của cơn bão năm 1977, cây đa bị ngã đổ nhưng rễ cây vẫn bám chặt vào bờ hồ Hoàn Kiếm và xanh tốt đến nay.

Vào mùa hạ, hồ Hoàn Kiếm như một bức tranh vẽ đầy sắc màu. Những bông hoa bằng lăng khoe sắc tím rực rỡ trên bờ hồ. Hoa phượng vĩ rực đỏ trong nắng hè rung rinh. Những cây cơm nguội xòe tán rộng, thấp thoáng trong bóng lá là những chùm quả chín vàng đung đưa trong gió. Ven hồ, hàng liễu mềm mại uốn lượn theo chiều gió trong nắng vàng lấp lánh. Hồ Hoàn Kiếm là điểm sinh hoạt văn hóa, tinh thần của nhân dân. Vào dịp lễ hội, mọi người đến bên bờ hồ để hưởng không khí vui tươi, náo nhiệt. Khi thời khắc của đêm giao thừa, người ta muốn ở bên hồ Hoàn Kiếm để mong nhận được sự an lành, may mắn. Nơi đây còn là điểm hẹn của nhiều du khách quốc tế. Có những vị nguyên thủ quốc gia khi đến thăm Thủ đô Hà Nội đã hết sức cảm phục, yêu mến đất nước và con người Việt Nam. Nhiều vị nói lên cảm xúc được sống trong không khí hòa bình, tự do khi dạo mát thanh thản quanh hồ Hoàn Kiếm.

Hồ Hoàn Kiếm, nơi lịch sử soi hình, niềm tự hào của thủ đô ngàn năm văn hiến. Hồ Hoàn Kiếm là một biểu tượng hòa bình của đất nước thanh bình. Một dân tộc yêu hòa bình, hòa bình trong độc lập, tự do. Dù đất nước đã trải qua bao thăng trầm của lịch sử, đã đi qua nhiều cuộc chiến tranh ác liệt, nhưng mặt hồ Gươm vẫn lung linh sắc trời và tỏa ngát hương thơm của một thủ đô hòa bình, tự do.

Vũ Đức Vinh