Cánh đồng lớn vẫn… chưa lớn nổi

Hiện một số dự án cánh đồng lớn đã có, bước đầu mang lại hiệu quả nhưng mới chỉ đạt một phần so với mục tiêu của tỉnh. Trong đó, nhiều dự án cánh đồng lớn dù đang được triển khai nhưng quy mô vẫn manh mún, nhỏ lẻ.

Dự án cánh đồng lớn cho cây điều tại xã An Viễn (huyện Trảng Bom) bước đầu có hiệu quả nhưng vẫn khó nhân rộng vì nông dân còn e dè tham gia.

Khó khăn lớn nhất vẫn là làm sao thu hút doanh nghiệp (DN), nhà đầu tư gắn bó lâu dài với nông dân. Ở đây, mối liên kết giữa DN và nông dân trong thực hiện cánh đồng lớn vẫn còn lỏng lẻo.

* Liên kết mong manh

Thu hút DN, nhà đầu tư tham gia là yếu tố quyết định để triển khai dự án cánh đồng lớn. Do nhiều DN vẫn chưa mặn mà tham gia nên các địa phương luôn rộng cửa đón nhà đầu tư mà chưa có sự chọn lọc. Theo đó, tình trạng DN đầu tư theo kiểu “ăn xổi ở thì”, sẵn sàng phá vỡ liên kết với nông dân khi gặp khó khăn.

Ông Đào Văn Thành, Phó giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp, dịch vụ, thương mại, du lịch xoài Phú Lý (huyện Vĩnh Cửu), bức xúc cho biết vụ thu hoạch vừa qua, DN về ký hợp đồng cung cấp phân bón để nông dân sản xuất theo hướng hữu cơ và bao tiêu sản phẩm xoài sạch cho nông dân. Sản lượng xoài bao tiêu của DN lên đến cả trăm tấn, nhưng chỉ mới mua được khoảng 10 tấn và hiện vẫn chưa trả hết tiền cho nông dân. Nguyên nhân là khi liên kết với nông dân, DN chỉ tính đến việc bán được phân bón cho nông dân mà chưa tính kỹ đầu ra cho sản phẩm sạch. Khi không bán được xoài, DN “chạy làng” bỏ mặc nông dân.

Vụ thu hoạch vừa qua, Hợp tác xã nông nghiệp Lâm San (huyện Cẩm Mỹ) cũng bị DN phá vỡ hợp đồng bao tiêu sản phẩm tiêu sạch cho nông dân. Ông Trần Văn Tánh, Phó giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Lâm San, cho biết: “Công ty xuất nhập khẩu Petrolimex đã ký hợp đồng bao tiêu 500 tấn tiêu sạch với hợp tác xã. Nhưng vụ thu hoạch vừa qua, DN không đến mua và cũng không có phản hồi gì cho nông dân. Tuy có ký kết hợp đồng nhưng DN vẫn dễ dàng phá bỏ cam kết”. Nhưng nhờ hợp tác xã chủ động mở rộng thị trường, thu hút nhiều DN tham gia bao tiêu sản phẩm cho nông dân nên vẫn tổ chức tốt đầu ra cho xã viên.

* Khó nhân rộng

Sự phá vỡ cam kết trên không chỉ từ phía DN mà nông dân cũng sẵn sàng bán hàng cho thương lái khi họ thu mua với giá nhỉnh hơn so với hợp đồng bao tiêu của DN.

Mô hình cánh đồng lớn cho cây mía tại xã Trị An (huyện Vĩnh Cửu) đạt kết quả tốt nhưng nông dân vẫn chưa mặn mà tham gia.

Thiếu lòng tin, ý thức chấp hành đúng nội dung hợp đồng trong liên kết giữa nông dân và DN đang là rào cản rất lớn cho sự phát triển, nhân rộng của các dự án cánh đồng mẫu lớn hiện nay. Ông Đào Văn Thành cho biết thêm, tại địa phương có vùng chuyên canh cây xoài rộng hơn 1 ngàn hécta, nhưng khi hợp tác xã vận động nông dân tham gia cánh đồng lớn chỉ gần 20 hộ đăng ký. Trước tình trạng DN bao tiêu cũng sẵn sàng “chạy làng” như thương lái Trung Quốc thì việc triển khai dự án trong thời gian tới rất khó khả thi.

Việc nhân rộng mô hình cánh đồng mẫu lớn vẫn gặp khó khăn ngay cả với những dự án triển khai hiệu quả. Sở Nông nghiệp - phát triển nông thôn vừa tổ chức hội nghị đánh giá dự án cánh đồng mẫu lớn cây mía xã Trị An (huyện Vĩnh Cửu). Nhờ ứng dụng đồng bộ về kỹ thuật, diện tích mía trên cánh đồng mẫu lớn đạt năng suất từ 80 - 100 tấn, cao hơn hẳn so với năng suất bình quân nên nông dân thu được lợi nhuận rất tốt. Phía chủ đầu tư là Công ty cổ phần đầu tư Thành Thành Công cũng có mong muốn mở rộng thêm hàng ngàn hécta diện tích mía theo mô hình cánh đồng lớn tại Đồng Nai. Việc xây dựng những vùng chuyên canh lớn cho cây mía, đưa cơ giới hóa, công nghệ hiện đại vào sản xuất nhằm tăng sức cạnh tranh cho cây mía. Tuy nhiên, dự án cánh đồng mẫu lớn cho cây mía đã triển khai chỉ  mới đạt diện tích hơn 50 hécta, và việc nhân rộng mô hình này theo như nhu cầu của nhà đầu tư vẫn gặp nhiều khó khăn do nông dân chưa mấy mặn mà trong việc tham gia.

Bình Nguyên