Lần đầu phát hiện người nhiễm ký sinh trùng gây bệnh ngủ

Bệnh nhân đến Bệnh viện đa khoa Đồng Nai sau khi sốt kéo dài 18 ngày, nhức đầu, đau 2 khớp gối. Tại đây bệnh nhân được chẩn đoán sốt kéo dài chưa rõ nguyên nhân, theo dõi nhiễm giun chỉ và chuyển tuyến trên.

Ký sinh trùng gây bệnh ngủ vốn chỉ có ở châu Phi được phát hiện trong máu nữ bệnh nhân.

Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới TP HCM, người bệnh sốt cao 39,5 độ C, kèm ớn lạnh, đau 2 khớp gối, nhức đầu, gan to, không dấu màng não. Các xét nghiệm cho thấy bệnh nhân có tổn thương gan, thận, giảm 3 dòng tế bào máu ngoại biên và có bằng chứng nhiễm trùng nặng.

Phết máu ngoại biên và phết tủy xương soi đều thấy trùng roi dạng Trypanosoma. Bệnh nhân được điều trị với amphotericin B truyền tĩnh mạch. Sức khỏe người bệnh cải thiện nhanh chóng, hết sốt sau 24 giờ, chức năng các cơ quan hồi phục dần, kết quả phết máu soi âm tính sau 4 ngày điều trị.

Khi ra viện tình trạng bệnh nhân hồi phục hoàn toàn và ổn định cho đến nay. Những người trong cùng gia đình không ai bị bệnh tương tự.

Thông qua chương trình hợp tác với ĐH Oxford Anh quốc, mẫu bệnh phẩm của bà này đã được gởi Phòng Ký sinh trùng, Khoa Thú Y, Đại học Kasetsart, Thái Lan và kết quả sinh học phân tử xác định đây là chủng Trypanosoma evansi.

Theo tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM, Phó Trưởng bộ Môn Nhiễm ĐH Y Dược TP HCM, Trypanosoma là một loài ký sinh trùng đơn bào có tiêm mao (roi), nên được gọi là trùng roi hay tiêm mao trùng. Những loài Trypanosome khác nhau sẽ nhiễm bệnh cho các loài động vật có xương sống khác nhau, bao gồm cả động vật và con người. Đa số lây bệnh qua trung gian côn trùng đốt.

Loài Trypanosoma tại châu Phi, có tên là Trypanosoma brucei gây bệnh ngủ cho người sau khi bị ruồi Glossina (còn gọi là Ruồi Tsetse) cắn.

"Chúng xâm nhập vào máu, rồi vào dịch não tủy, tấn công làm tổn thương hệ thần kinh, bệnh nhân bắt đầu có biểu hiện thay đổi hành vi, lú lẫn, rối loạn giấc ngủ, sau đó ngủ mê man và tử vong. Tuy nhiên cho đến hiện nay ký sinh trùng này chỉ có ở vùng nhiệt đới châu Phi, do đó, còn gọi là ký sinh trùng gây bệnh Trypanosoma châu Phi", ông Châu cho biết.

Tại Việt Nam, từ hàng chục năm nay, các chuyên gia thú y ở các tỉnh phía Bắc đã ghi nhận Trypanosoma evansi gây bệnh cho trâu bò. Bệnh chủ yếu nhiễm qua đường máu do các loại ruồi muỗi hút máu từ trâu, bò bệnh rồi hút máu trâu bò khỏe và truyền bệnh cho chúng…Tiên mao trùng kí sinh trong máu hút chất dinh dưỡng và tiết ra độc tố gây sốt ở con vật. Độc tố Trypanoxin hủy hoại hồng cầu và ức chế cơ quan tạo máu, độc tố này gây viêm ruột tiêu chảy.

Đây là trường hợp nhiễm Trypanosoma evansi ở người lần đầu tiên gặp tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới và cũng là ca đầu tiên mắc ký sinh trùng gây bệnh ngủ được ghi nhận tại Việt Nam.

"Bệnh nhân của chúng tôi đáp ứng tốt trong quá trình điều trị và hiện tại vẫn được theo dõi sức khỏe định kỳ tại bệnh viện. Vì là bệnh hiếm gặp ở nước ta nên các thuốc đặc trị chưa có tại Việt Nam. Bệnh viện đã liên hệ với Văn phòng kiểm soát các bệnh do Trypanosoma của WHO tại Geneva để nhờ hỗ trợ thêm các thuốc đặc trị dự phòng trường hợp ca bệnh tái phát hoặc phát hiện thêm các ca bệnh mới", bác sĩ Châu nói.

Thiên Chương