Con không được mang họ bố vì mẹ 'quên' ly hôn chồng cũ

Những vướng mắc về giấy khai sinh của các con chị Tôn Nữ Chiêu Quân (sinh năm 1977, ngụ tổ 2B, phương Hòa An, quận Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng) vẫn chưa được tháo gỡ, các cháu không được quyền lợi gì do không có giấy khai sinh.

Năm 1999, chị Quân nên duyên với một người đàn ông sinh năm 1976, ngụ phường Vĩnh Trung, quận Thanh Khê. Lần lượt 3 con gái ra đời vào năm 1999, 2001 và 2003. Sinh con một bề, mâu thuẫn vợ chồng ngày càng trầm trọng, vợ chồng ly thân, chị gửi cả 3 con cho gia đình chồng. Gần 2 năm sau, anh chồng có người mới.

Năm 2006, chị gặp anh Trần Quốc Vương (sinh năm 1976, ngụ phường Hòa An, quận Cẩm Lệ). Vượt qua rất nhiều cản trở từ người thân, anh Vương mới được gia đình đồng ý cho cưới chị Quân.

Khoảng thời gian trên, chị Quân vẫn chưa làm thủ tục ly hôn với chồng cũ. Chưa thể đăng ký kết hôn, cả hai vẫn lần lượt sinh 3 người con, tự đặt tên Trần Quốc Thịnh (sinh năm 2007), Trần Thị Thanh Hiền (sinh năm 2010) và Trần Thị Thanh Hòa (sinh năm 2013). Cũng vì chưa đăng ký kết hôn nên các cháu ra đời đều không được làm giấy khai sinh.

Các con của chị Quân đến nay vẫn không có giấy khai sinh và mất luôn các quyền của trẻ em.

Lý giải về sự chậm trễ này, chị Quân cho biết, dù chồng cũ đã có con với vợ mới, nhưng gia đình nhà chồng vẫn không chịu giúp đỡ cho chị mượn giấy tờ để làm thủ tục ly hôn. Mãi đến năm 2013, chị mới được giải quyết ly hôn với chồng cũ, đồng thời đăng ký kết hôn cùng anh Vương.

Sau đó, vợ chồng chị đến UBND phường Hòa An làm thủ tục khai sinh cho các con. Một rắc rối mới tiếp tục phát sinh. Theo đó, điều 21 Nghị định 70 hướng dẫn chi tiết Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 quy định: “Con sinh ra trong vòng 300 ngày kể từ ngày người chồng chết hoặc có bản án quyết định ly hôn là con của người đó”. Điều này đồng nghĩa, dù các cháu Thịnh, Hiền, Hòa thực tế là con của chị Quân và anh Vương, nhưng vì cháu sinh ra trong thời điểm chị Quân và chồng cũ chưa ly hôn nên mặc nhiên cả 3 cháu đều trở thành con của... người khác. Căn cứ theo quy định này, cán bộ phường hướng dẫn vợ chồng chị Quân làm thủ tục khai sinh cho các cháu, nhưng phần cha phải đứng tên chồng cũ của chị. Nếu muốn xác định ADN cho các con thì chi phí rất tốn kém, gần 10 triệu đồng mỗi cháu. Người mẹ nghèo rớt nước mắt xin rút hồ sơ vì gia đình không có đủ kinh phí.

Để giúp tháo gỡ, các ban ngành cũng đưa ra 3 giải pháp làm thủ tục đăng ký khai sinh cho các cháu, nhưng đều không thỏa đáng. Thứ nhất, để chồng cũ của chị đứng tên cha: giải pháp này cả chồng cũ và chồng mới đều không đồng ý, không muốn con người này, lại mang họ người kia. Thứ hai, để chị khai sinh theo thủ tục mẹ đơn thân sinh con nhưng cũng là sai luật. Thứ ba, khai sinh để tên cha là anh Vương, thì cán bộ phường lại không dám làm trái luật. Vậy là vụ việc bị bỏ ngỏ.

Một năm sau, chị Quân tiếp tục gửi đơn cầu cứu đề nghị xử lý. Ngày 19/8, UBND phường đã mở cuộc họp, triệu tập đầy đủ các bên liên quan. Tại đây, chồng cũ thừa nhận, anh chỉ có 3 người con chung với chị Quân đã được công nhận tại quyết định ly hôn. Ngoài ra, anh cũng ký vào biên bản cam kết thể hiện, các cháu sinh năm 2007, 2010 và 2013 không phải con của anh, đồng thời cũng đề nghị các ban ngành tạo điều kiện để 3 cháu khai sinh theo đúng tên cha đẻ. “Bản thân tôi cũng đã có gia đình rồi, không còn liên quan và không muốn đứng tên cha của những đứa trẻ con của người khác”, anh nói.

Ngày 25/11, chị Quân lại được mời đến phường để vận động đăng ký theo tên chồng cũ. Dù giải thích thế nào, chị vẫn từ chối đăng ký theo phương án này. Chị nói: “Nếu làm thế, gia đình sẽ xảy ra mâu thuẫn, bản thân tôi cũng cảm thấy có lỗi rất nhiều với chồng mới. Hơn nữa, ngay cả chồng cũ cũng không đồng ý”.

Những đứa trẻ con chị đến nay vẫn không được pháp luật công nhận, không được hưởng bất cứ quyền lợi gì. Tháng 9/2013, cháu Thịnh đến tuổi vào lớp 1, không có giấy khai sinh nên không thể nhập học.

Đích thân Chủ tịch UBND phường phải can thiệp trực tiếp đến Ban giám hiệu trường tiểu học nơi cháu Thịnh xin học với cam kết sẽ sớm bổ sung Đăng ký khai sinh. Cha mẹ đăng ký nhập học cho con với tên “tạm” Trần Quốc Thịnh.

Về sau, trường liên tục hối thúc, vợ chồng chị Quân buộc lòng phải “hy sinh” một trường hợp, làm thủ tục đăng ký tên cha theo phương án là tên chồng cũ chị Quân, cháu lấy tên là Phạm Văn Thịnh, không mang họ Trần của cha ruột.

Ngoài thiệt thòi khi học hành, cả 3 đứa con của chị Quân còn không được hưởng chế độ Bảo hiểm y tế dành cho trẻ em dưới 6 tuổi và nhiều quyền lợi khác.

Để gỡ rối trường hợp này, theo một luật sư thuộc Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng, nguyên nhân để xảy ra những rắc rối này nằm ở chỗ cán bộ phường quá cứng nhắc trong áp dụng luật, cần phải xét đến hoàn cảnh gia đình, bản chất vụ việc để linh hoạt áp dụng các quy định.

“Ở đây, chồng cũ chị Quân cam kết không tranh cấp, xác nhận những đứa trẻ kia không phải con mình và yêu cầu tạo điều kiện để 3 đứa trẻ khai sinh theo cha Trần Quốc Vương. Chị Quân và anh Vương cũng mong muốn như vậy. Do đó 3 đứa trẻ hoàn toàn có thể được khai sinh theo đúng nguyện vọng của tất cả các bên nếu áp dụng căn cứ nếu trên”, luật sư này nói.

Theo Pháp Luật Việt Nam