Ngôi nhà cổ độc đáo ở Tây Đô

Nhà thờ họ Dương, còn gọi là nhà cổ Bình Thủy ở trung tâm quận Bình Thủy, TP Cần Thơ được xây dựng đầu tiên vào năm 1870. Hơn 30 năm sau được xây lại và hoàn thành vào năm 1911. Với lối kiến trúc Pháp còn khá nguyên vẹn, ngôi nhà là sự kết hợp giao lưu văn hóa Đông - Tây  thể hiện bằng nhiều họa tiết hoa văn đẹp mắt. Lối vào nhà có 4 cầu thang, trong đó 2 lối lên thẳng vào 2 gian ngoài cùng, 2 lối hình cánh cung dẫn vào gian giữa. Những cánh cửa lá sách phong cách Art - Nouveau là một nghệ thuật trang trí châu Âu thịnh hành vào đầu thế kỷ XX với vòm cửa hình vòng cung có phù điêu, hoa văn họa tiết.

Nhà trước gồm 5 gian có chiều ngang 22 m dùng làm nơi tiếp khách trong các nghi lễ quan trọng. Nền nhà cao hơn mặt sân 1 m có lối vào là bốn cầu thang hình cánh cung tao nhã, bên trong có 24 chiếc cột gỗ lim đen bóng, đường kính mỗi cột khoảng 30 cm. 

Ngăn cách giữa nhà trước và nhà giữa là một hệ thống bao lam và liên ba gồm nhiều con tiện, ô hộc được tạo tác bằng gỗ, chạm khắc tỉ mỉ bởi các nghệ nhân tài hoa với các chi tiết quen thuộc trong kiến trúc cổ rất gần gũi với đời sống của người Việt ở Nam Bộ. Trên các bao lam có mai, lan, cúc, trúc, sen, điểu, tùng, lộc, dơi, tôm, cua... Các bàn hương án, khánh thờ, liễn đối được làm bằng gỗ khảm xà cừ.

Hàng ngày khách du lịch đến tham quan đều được một bà cụ ngoài 70 tuổi thuyết minh về những vật dụng quý. Bà là cháu nội của chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà này. Theo cụ bà, tường xây quanh nhà được kết dính bằng vôi ô dước, mái lợp 3 lớp ngói, la phông trên trần nhà được trang trí hoa văn được gìn giữ sạch đẹp hơn 100 năm qua.

Nhiều vật dụng quý có tuổi thọ bằng với ngôi nhà. 

Dưới lớp gạch men mua về từ Pháp có một lớp muối hột dày 10 cm để chống mối mọt.

Nhiều bộ phim nổi tiếng được quay tại ngôi nhà cổ này, trong đó có phim Người Tình Người (L'Amant). Đây là bộ phim dựa trên tiểu thuyết cùng tên của đạo diễn Jean-Jacques Annaud với các ngôi sao như Jane March, Lương Gia Huy và Lisa Faulkner. Phim khởi quay tại Việt Nam vào năm 1986, hoàn thành năm 1990 do hãng Cinematic Hongkong và Liên hiệp điện ảnh băng từ TP HCM làm dịch vụ. Cuối năm 1991, Người tình được công chiếu ở TP HCM, Việt Nam là quốc gia đầu tiên vinh dự xem bộ phim nổi tiếng này. Đầu năm 1992 phim được chiếu tại Pháp và sau đó là Anh, Mỹ.

Chị Nguyễn Thu Hồng (41 tuổi, ngụ Ba Đình, Hà Nội) cho biết 6 năm qua chị có 8 lần vào Cần Thơ và lần nào cũng đưa bạn bè, người thân đến địa chỉ 144 đường Bùi Hữu Nghĩa, phường Bình Thủy (quận Bình Thủy, TP Cần Thơ) để tham quan nhà cổ. Năm 2003, nơi đây được Liên hiệp các hội Unesco Việt Nam tặng bảng vàng top 100 điểm đến ấn tượng tại Việt Nam.

Chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà này là ông Dương Chấn Kỷ. Ông là một thương gia giàu có và là điền chủ ở vùng đất này. 5 năm trước, nhà thờ họ Dương được công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Hiện nay, hậu duệ đời thứ sáu của họ Dương đang cùng gia đình tiếp tục kế thừa, giữ gìn ngôi nhà cổ này để khách đến tham quan miễn phí.