Sống khỏe
Betting on zero bóc trần tập đoàn kinh doanh đa cấp Herbalife
TTO - Bộ phim tài liệu ‘Betting on zero’ mô tả cuộc chiến nảy lửa của một đại gia phố Wall hòng chứng minh tập đoàn Herbalife gian dối trên cấp độ toàn cầu.
Trailer phim "Betting on Zero Official"
Khán giả ngay lập tức bị cuốn vào phim khi tỉ phú Bill Ackman xuất hiện với tuyên bố gây chấn động. Ông này đã đặt cược một tỉ đô và đảm bảo rằng Herbalife sẽ sụp đổ.
Bill Ackman cho biết việc lật tẩy Herbalife không chỉ là mệnh lệnh đạo đức mà còn là thương vụ bán khống mà ông kì vọng cổ phiếu của Herbalife sẽ giảm để ông thu lời. Nếu cổ phiếu Herbalife tăng thì Bill Ackman sẽ thất bại.
Tỉ phú Bill Ackman đã thực hiện các cuộc điều tra nhằm chứng minh Herbalife đang kinh doanh đa cấp theo mô hình kim tự tháp, sản phẩm và dịch vụ chỉ để "làm hàng", còn lợi nhuận mà tập đoàn này thu được chính là việc thu nạp không ngừng nhân sự vào mạng lưới kinh doanh đa cấp.
Mỗi người vào mạng lưới lại phải mua sản phẩm của Herbalife, mua càng nhiều chức vụ càng cao hơn. Và họ sẽ phải tìm cách lôi kéo thêm nhiều người vào mạng lưới nhằm thu lợi nhuận từ cấp dưới.
Đạo diễn Ted Braun tại buổi chiếu "Betting on zero" ở Sứ quán Mỹ ngày 6-6 - Ảnh: NGỌC DIỆP
Đạo diễn Ted Braun cho biết vì rất tò mò về cách vận hành của đồng tiền trong xã hội Mỹ nên ông đã bám sát cuộc chiến này. Ông bắt tay vào quay bộ phim từ tháng 11-2013. Ê-kíp của Bill Ackman đồng ý cho đoàn làm phim quay, còn Herbalife thì không.
"Tôi mất 10 tháng để đàm phán với Herbalife, nhưng họ không muốn xuất hiện trong bộ phim của tôi. Vì thế tôi phải sử dụng các tư liệu cũ về tập đoàn này.
Ngoài ra, tôi đã mời một nhà hoạt động đấu tranh cho quyền lợi của một nhóm nạn nhân người La-tinh. Nhóm này là trọng tâm của bộ phim, vì tôi rất muốn tìm hiểu những ảnh hưởng của tập đoàn Herbalife tới họ", đạo diễn Ted Braun nói.
Nhà hoạt động (bìa trái) đấu tranh cho nhóm người La Tinh, nạn nhân của Herbalife, trong phim "Betting on zero".
Ted Braun đã duy trì một nhóm làm phim khoảng năm người gồm ông, quay phim, người làm âm thanh, nhà sản xuất, trợ lý.
"Đối với phim tài liệu, quay phim phải có kinh nghiệm, đặc biệt nhạy cảm vì họ chính là người nắm bắt các xung đột, kịch tính, dẫn dắt người xem qua từng khung hình. Rất may tôi có một quay phim đáp ứng đầy đủ tiêu chí đó", đạo diễn Ted Braun.
Nhà đầu tư Bill Ackman, người thực hiện thương vụ bán khống cổ phiếu Herbalife.
Betting on zero mở ra vào thời điểm Bill Ackman quyết định đăng đàn thuyết trình về việc vì sao ông tin tập đoàn Herbalife sẽ sụp đổ. Từ thực tại này nhà làm phim đã đi về quá khứ cuộc đối đầu của Bill Ackman với Herbalife khi cả hai không ngừng tung ra những đòn công kích nhau trên truyền thông.
Cổ phiếu của Herbalife đã suy giảm như dự đoán của Bill Ackman. Nhưng đột nhiên một tỉ phú khác (vốn rất ghét Ackman) xuất hiện mua cổ phiếu của Herbalife, khiến cổ phiếu của tập đoàn này lại tăng lên.
Đạo diễn Ted Braun cho biết khi theo dõi "cuộc chiến" bản thân ông đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Ông đã truyền sự căng thẳng, hồi hộp, đầy kịch tính của cuộc so găng tới khán giả với tiết tấu phim nhanh, mạnh, dứt khoát.
Mục tiêu của Ackman trong cuộc chiến này là kéo được các cơ quan chức năng vào điều tra Herbalife.
Kết quả, Herbalife đã bị Ủy ban thương mại liên bang điều tra vào năm 2016. Cơ quan này đưa ra phán quyết Herbalife bán cơ hội kinh doanh bằng những lời hứa hão huyền thay vì bán sản phẩm. Tập đoàn này đã phải nộp phạt 200 triệu USD và phải tái cơ cấu.
Đạo diễn Ted Braun cho biết một số nạn nhân của Herbalife được nhận số tiền bồi thường tới 50.000 USD Mỹ, một số không nhận được gì. Còn Bill Ackman đã rút lui khỏi thương vụ bán khống. Con số tổn thất của ông ước tính lên tới 800 triệu USD.
Herbalife vẫn tiếp tục tồn tại. Giá cổ phiếu của Herbalife trước kia là 40 USD/cổ phiếu, sau cuộc đấu với Ackman đã lên tới 100 USD/cổ phiếu.
Nhà đầu tư Bill Ackman.
Đạo diễn Ted Braun bật mí trong suốt quá trình làm phim, dù các lãnh đạo của tập đoàn Herbalife không đồng ý xuất hiện trả lời phỏng vấn trong phim, nhưng họ luôn chuyên nghiệp và trả lời ông rất lịch sự… cho đến khi bộ phim được phát hành.
Khó khăn chỉ ập đến khi chúng tôi thông báo đưa phim tham dự Liên hoan phim Tribeca. Một người vận động hành lang cho Herbalife ở Washington DC đã đưa ra thông tin đặt điều, rằng Bill Ackman chính là người bỏ tiền cho tôi làm phim. Bà này đe dọa việc nếu Liên hoan phim chiếu bộ phim này là bôi nhọ danh dự của nhiều tổ chức, cá nhân. Chúng đôi đã khẳng định với ban tổ chức chúng tôi không sử dụng đồng kinh phí nào của Bill Ackman và họ đã quyết định vẫn chiếu bộ phi.
Đạo diễn Ted Braun kể.
Một ngày sau khi phim được chiếu, Herbalife đã mua tên miền website mang tên phim Betting on zero và đưa thông tin sai lệch về bộ phim lên đó. Những động thái này khiến các nhà phát hành không còn muốn mua phim.
Sau đó Herbalife đã mắc một sai lầm. Khi bộ phim được chiếu tại Washington DC, các nhà báo Mỹ phát hiện có một rạp được bán sạch vé, nhưng phần lớn số vé do một đầu mối mua.
Họ điều tra và biết rằng đó là một công ty đối tác của Herbalife bỏ tiền ra mua. Hôm sau, câu chuyện này đã đồng loạt lên các tờ báo lớn. Một nhà báo khác từng làm điều tra về Herbalife đã làm một chương trình thu hút hơn 10 triệu người xem. Sau chương trình này các nhà phát hành phim đã tìm tới đạo diễn Ted Braun.
"Tôi là một đứa trẻ khi chiến tranh Việt Nam và Hoa Kỳ xảy ra. Thật đáng buồn khi thời điểm đó chính phủ Hoa Kỳ đã không chia sẻ toàn bộ sự thật nên chúng tôi không biết thực chất cuộc chiến đang diễn ra tại Việt Nam.
Thời điểm đó đã có những nhà báo của Hoa Kỳ tiến hành hoạt động điều tra về cuộc chiến. Họ đã góp phần đưa sự thật vượt ra khỏi khuôn khổ của quốc gia, để nhiều quốc gia biết.
Nghề báo hay nghề làm phim tài liệu là nghề tiến hành những điều tra độc lập và nhà làm phim phải dám vượt qua ranh giới, qua vùng an toàn của mình, để tìm ra sự thật. Đó là lý do tôi có mặt ở đây, chia sẻ những nguyên tắc cốt lõi về làm phim tài liệu", cuối buổi chiếu phim đạo diễn Ted Braun đã chia sẻ với khán giả.
Trước buổi chiếu phim này, đạo diễn Ted Braun đã tham gia một workshop chia sẻ kinh nghiệm làm phim cho các nhà làm phim trẻ ở Việt Nam.
