Trung Quốc tự chủ về công nghệ: Nỗi lo mới cho nhiều hãng công nghệ châu Á

Trong những năm vừa qua, Trung Quốc được coi là "mỏ vàng" cho các công ty công nghệ ở Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan khi họ trở thành nhà cung cấp linh kiện và máy móc cho các nhà máy ở Trung Quốc. Nhưng với sự tăng trưởng mạnh mẽ về khả năng tự sản xuất của các hãng công nghệ Trung Quốc, các hãng công nghệ của các nước khu vực châu Á đang dần gặp khó khi Trung Quốc không còn mua máy móc, linh kiện của họ nữa.

Theo hãng tin Bloomberg, trong năm 2017, kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản sang Trung Quốc đạt mức kỷ lục 130 tỷ USD, giúp nền kinh tế lớn thứ ba thế giới có quý thứ 8 phục hồi liên tiếp. Trong vòng 1 thập kỷ, xuất khẩu của Hàn Quốc sang Trung Quốc tăng 70%. Cùng với đó, xuất khẩu của Đài Loan sang Trung Quốc cũng đạt mức cao chưa từng có.

Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ hơn các dữ liệu, cho thấy rõ mối lo đối với các nền kinh tế châu Á, nhất là các công ty công nghệ của các quốc gia này đang phụ thuộc rất lớn vào việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Thiết bị bán dẫn, chip các loại và máy móc dùng để sản xuất chip là ví dụ điển hình.

Chẳng hạn, trong những năm qua, các công ty như SK Hynix của Hàn Quốc đã xuất khẩu mạnh thiết bị bán dẫn sang Trung Quốc, đóng góp một phần quan trọng trong tăng trưởng xuất khẩu của các nền kinh tế ở khu vực Bắc Á. Nhưng cùng với đó, Trung Quốc cũng nhập khẩu mạnh những loại máy và thiết bị chính xác từ những công ty như Yaskawa của Nhật Bản, nhằm dần tự sản xuất ra các con chip thay vì phải nhập khẩu từ nước ngoài. Điều này khiến viễn cảnh xuất khẩu chip vào Trung Quốc của các hãng công nghệ tại Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đài Loan sẽ dần gặp khó.

Với dự định đầu tư tới 31,5 tỷ USD cho ngành công nghiệp bán dẫn trong nước của Chính phủ Trung Quốc trong năm nay, nhiều khả năng dòng chảy thương mại trong mảng điện - điện tử sẽ sớm có sự dịch chuyển theo hướng thu hẹp nhập khẩu từ nước ngoài.

Trí tuệ nhân tạo là một trong những lĩnh vực mà Trung Quốc đang đẩy mạnh phát triển.

Trong kế hoạch Made in China 2025 - tức sản xuất tại Trung Quốc, tham vọng của quốc gia này đã lộ rõ, đã được chính phủ Trung Quốc vạch ra không chỉ nằm ở ngành thiết bị bán dẫn mà giới chức Trung Quốc còn muốn đi đầu trong nhiều lĩnh vực khác, từ y sinh, trí tuệ nhân tạo (AI) cho tới xe chạy điện và hàng không.

"Những mắt xích mà Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Đức và Mỹ đang chiếm trong chuỗi cung ứng toàn cầu cũng chính là những mắt xích mà Trung Quốc cũng có chiến lược chiếm lĩnh trong một thập kỷ tới", ông Tom Orlik - chuyên gia kinh tế trưởng về khu vực châu Á của Bloomberg, nhận định. Theo ông Orlik, việc Trung Quốc tự sản xuất được nhiều linh kiện điện tử và trở thành một nước xuất khẩu xe hơi chỉ còn là vấn đề thời gian. Và cũng sẽ đến lúc Trung Quốc xuất khẩu máy bay.

Bloomberg nhận định các lĩnh vực mà Trung Quốc đang phát triển mạnh bao gồm xe chạy điện, hệ thống lái tự động, tấm pin năng lượng mặt trời, người máy (robot), công cụ máy, thiết bị y tế, thiết bị cảm ứng điện tử.

Cũng có cùng nhận định, nhà phân tích Nikkie Lu của Bloomberg dự báo: "Nhật Bản đang dẫn đầu về thiết bị cảm ứng, và Trung Quốc có thể phải mất một thời gian mới đuổi kịp. Có thể là 5 năm nữa. Nhưng nước này đang nổi lên." 

Tất nhiên, sự đi lên trong chuỗi giá trị sẽ là một việc không ít thách thức đối với các công ty Trung Quốc. Bởi ngoài việc sản xuất ra các sản phẩm tốt, có chất lượng cao, các công ty Trung Quốc còn phải nỗ lực rất nhiều trong việc xây dựng niềm tin với khác hàng, kể cả việc phát triển các kỹ năng mềm về dịch vụ khách hàng, là điều không thể "một sớm một chiều" có ngay được, trong khi Nhật Bản đang làm việc này rất tốt - bà Deborah Elms, Giám đốc điều hành Trung tâm Thương mại châu Á ở Singapore nhìn nhận.

Ngoài ra, các công ty Trung Quốc cũng cần đưa ra những tiêu chuẩn về bảo mật khách hàng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ tương tự như các công ty công nghệ khác thì mới có thể thay thế được các công ty Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan - bà Elms cho biết thêm.

Nhưng hướng đi cho những năm tới là rất rõ ràng: Bắc Kinh muốn tiến cao hơn và có nguồn lực để đạt mục tiêu. Điều này đồng nghĩa với thách thức sẽ đến đối với các công ty trong khu vực, hãng tin Bloomberg nhận định.

Và giống như Bloomberg, ông Gary Hufbauer, nhà phân tích cấp cao thuộc Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ở Washington, nhận định: "Chỉ trong một thời gian ngắn, Trung Quốc sẽ tiến nhanh trên chuỗi giá trị. Họ sẽ sản xuất được tất cả mọi thứ mà Hàn Quốc và Nhật giờ đây đang sản xuất, và các công ty Nhật và Hàn sẽ đứng trước thách thức lớn về duy trì ưu thế công nghệ".