Sở hữu trí tuệ: lưới phòng vệ cho người khởi nghiệp

(PCWorldVN) Không chỉ tránh xâm phạm quyền SHTT của chủ thể khác mà việc đăng ký bảo hộ SHTT còn giúp người khởi nghiệp bảo vệ kết quả hoạt động kinh doanh.

• Sở hữu trí tuệ: Mở lối cho thành công khởi nghiệp
• Đào tạo nghiệp vụ sở hữu trí tuệ cho 1.000 người
• TP.HCM có chương trình đào tạo quản trị tài sản trí tuệ thiết thực
• Thúc đẩy hoạt động thương mại hóa tài sản trí tuệ
• Thu hồi tên miền vi phạm luật sở hữu trí tuệ

Trong buổi tập huấn đầu tiên về quyền Sở hữu trí tuệ (SHTT) do Sở KHCN TP.HCM phối hợp với Trung tâm Phát triển Khoa học và Công nghệ Trẻ (thuộc Thành Đoàn TP.HCM) tổ chức, các bạn trẻ đã nhận ngay cảnh báo về rủi ro tan vỡ giấc mơ khởi nghiệp nếu vi phạm quyền SHTT.

Bắt đầu buổi tập huấn, Phó Chủ tịch Hội Sáng chế Việt Nam Phạm Thị Châu đã chia sẻ trường hợp “khóc không ra nước mắt” của chính mình. Theo đó, công ty của bà khởi nghiệp trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh y dược, đã mất 3 năm tiến hành nghiên cứu phát triển một sản phẩm mới, thử nghiệm lâm sàng đầy đủ quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, khi tiến hành đăng ký nhãn hiệu, thì bà mới biết nhãn hiệu mà công ty định đăng ký đã có người sở hữu. Thương thảo nhượng quyền sử dụng nhãn hiệu không thành, công ty bà phải đổi tên sản phẩm, tiến hành đăng ký nhãn hiệu và thử nghiệm sản phẩm lại từ đầu.

Từ thực tiễn "xương máu" đó, bà Phạm Thị Châu khuyến nghị khi phát triển ý tưởng kinh doanh thì các bạn trẻ cần đánh giá có thể gặp những rủi ro nào. Bà cho biết việc đăng lý bảo hộ quyền SHTT sẽ góp phần giúp giảm rủi ro khi khởi nghiệp, bởi vì việc đăng ký sẽ tránh xâm phạm quyền SHTT của người khác (trùng nhãn hiệu, kiểu dáng…) đồng thời còn giúp bảo vệ kết quả hoạt động kinh doanh vì hạn chế được việc bắt chước.

Mẫu hướng dẫn nhận diện các đặc điểm của sản phẩm được bảo hộ SHTT.

Khi đăng ký bảo hộ SHTT, bà Phạm Thị Châu khuyên người khởi nghiệp nên thực hiện sẵn nhiều phương án tương tự nhau, cả về kiểu dáng lẫn tên gọi, nhằm xây dựng rào cản ngăn không cho người khác làm phương án nhái. Người khởi nghiệp nên xem xét thực hiện ngay các thao tác và thủ tục xác lập quyền theo khuyến nghị của pháp luật sở hữu trí tuệ, trước khi xúc tiến các hoạt động truyền thông và tiếp thị liên quan.

Giải đáp thắc mắc của một số bạn trẻ hỏi về vấn đề bảo hộ SHTT cho hình thức kinh doanh thực phẩm hàng rong (ví dụ xoài lắc, bánh mì muối ớt…), đại diện Phòng Quản lý SHTT (thuộc Sở KHCN TP.HCM) cho biết người đăng ký phải chứng minh sản phẩm có sự nghiên cứu và có khả năng áp dụng quy trình sản xuất công nghiệp (như đóng hộp) thì mới được xét cấp giấy chứng nhận đăng ký SHTT.

Tuy vậy, theo bà Phạm Thị Châu, do thời gian bảo hộ SHTT có hạn và quá trình thực thi pháp luật SHTT hiện nay còn nhiều hạn chế (vì những khó khăn trong việc chứng minh bị xâm phạm quyền SHTT), nên người khởi nghiệp cũng không nên đăng ký bảo hộ hết mà lưu ý giữ lại một số đặc điểm trọng yếu dưới hình thức bí mật kinh doanh nhằm duy trì lợi thế trên thị trường.

Một bạn trẻ đặt câu hỏi về vấn đề bảo hộ SHTT trong buổi tập huấn.

Việc xâm phạm quyền SHTT không chỉ diễn ra ở nước ta.

Gần đây nhất, ngành giải trí thế giới ồn ào về vụ vi phạm quyền SHTT khiến nhà phát triển độc lập Frontwire Studios bị buộc phải dừng sản xuất trò chơi Galaxy in Turmoil, do game có nội dung liên quan đến nhãn hiệu Star Wars Battlefront của hãng EA.

Được biết, Galaxy in Turmoil mang nhiều đặc trưng được yêu thích của dòng Star Wars Battlefront từ các hành tinh, vũ khí đến phương tiện di chuyển. Các đặc trưng này đều có cơ sở pháp lý bảo hộ SHTT trước những thứ bị xem là bắt chước.

Một số lưu ý về SHTT thường gặp khi khởi nghiệp:

• Bảo mật ý tưởng đến trước thời điểm chính thức gia nhập thị trường, hoặc từng bước bộc lộ ý tưởng đó với các đối tác hỗ trợ hoặc hợp tác khởi nghiệp, nếu có, qua các giao kết bảo mật thích hợp.
• Chọn và kiểm tra cách đặt tên doanh nghiệp (thương hiệu) cho chủ thể khởi sự kinh doanh: tra cứu thông tin về đăng ký doanh nghiệp để tránh đặt tên trùng hoặc nhầm lẫn với các doanh nghiệp khác, tra cứu các nhãn hiệu đã đăng ký bảo hộ để hạn chế khả năng thương hiệu được chọn bị xung đột quyền (trùng hoặc gây nhầm lẫn) với các nhãn hiệu đã đăng ký cho các sản phẩm trong cùng lĩnh vực kinh doanh. Trong một số trường hợp, còn cần chú ý đến việc tra cứu đối chiếu với các chỉ dẫn địa lý đã được bảo hộ.
• Chọn và kiểm tra nhãn hiệu được dùng để tiếp thị sản phẩm (hàng hóa hoặc dịch vụ) ra thị trường, nếu người khởi sự kinh doanh không có ý định sử dụng tên doanh nghiệp làm nhãn hiệu. Nếu không lưu ý, đôi khi chủ thể khởi nghiệp có thể bị khiếu kiện về hành vi cạnh tranh không lành mạnh qua việc sử dụng các chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn.