1001 chuyện ở phòng sinh - Kỳ 1: Nước ối - Môi trường 'hoạt động' của bào thai

PN - Thể tích nước ối thay đổi từ 50ml khi thai nhi được bốn-tám tuần tuổi đến 1.000ml khi thai được 38 tuần. Sau đó, thể tích nước ối giảm dần và còn khoảng 600-800ml

1. Nước ối không xa lạ gì với những người có chuyên môn, nhưng với những thai phụ sinh con so thì lại khác. Kinh nghiệm bị rỉ ối sớm đã được một người mẹ kể lại: “Còn nửa tháng nữa thì đến ngày dự sinh nhưng tối hôm trước tôi bị cảm. Sau những cơn ho, bụng tôi gồng cứng và có nước rỉ ra. Tôi không biết là mình bị rỉ ối nên âm thầm chịu đựng, chỉ nghĩ đây là nước tiểu hay dịch gì đó trong cơ thể chảy ra mà thôi. Sáng ra, thấy tôi mệt mỏi, mẹ chồng hỏi mới biết là tôi đã thay mấy tấm băng vệ sinh, nên vội vã đưa tôi vào bệnh viện. Tuy rỉ ối nhưng cửa tử cung không mở nên tôi phải truyền thuốc và nằm chờ. Ối tiếp tục rỉ ngày càng nhiều khiến tôi hoảng hốt. Khi tử cung mở đủ, nữ hộ sinh đưa tôi vào phòng sinh.

Trong khi tôi khó khăn vật vã thì giường bên cạnh, có một chị sinh con rạ. Tôi thấy rất rõ nước ối vỡ tự nhiên, ào ra; chỉ cần đến hơi thứ hai của sản phụ là em bé “sổ lồng”, nữ hộ sinh đỡ lấy cháu bé, cắt dây rốn, cuộc sinh nhẹ nhàng vô cùng. Nhưng tôi thì không. Dù đã lên bàn sinh, tôi vẫn không có dấu hiệu gì là thai sắp ra hoặc có những cơn gò như lớp học “đẻ không đau” dạy. Tôi cũng cố gắng hít - thở đều, rặn, nhưng bụng tôi không hề chuyển động, nước ối thì vẫn rỉ. Thấy quá lâu, nữ hộ sinh mời bác sĩ đến chẩn đoán, vị này phán đoán “sa dây rốn, nghe tim thai gấp”. Không còn nghe tiếng tim con đập thùm thụp như những lần đi siêu âm, tôi cố ngóc đầu dậy nhìn vào bụng mình.

Lúc này, tôi nghe bác sĩ hạ lệnh “mổ cấp cứu”. Mọi việc diễn ra nhanh chóng, thay quần áo, làm vệ sinh vùng kín… Các cô hộ sinh hộc tốc đẩy băng ca chạy nhanh đến phòng mổ. Vào phòng mổ, tôi phải trả lời những câu mà tôi cho là ngớ ngẩn như: Nhà chị ở đâu? Chị làm nghề gì?... Sau này, khi nằm trong phòng hồi sức, tôi mới biết những câu hỏi đó nhằm xác định khi nào tôi ngấm thuốc mê. Nhờ cấp cứu kịp thời nên mẹ tròn con vuông. Nếu chậm trễ, chắc chắn tôi không được ôm đứa con trai vào lòng”.

Nước ối tụt là trường hợp nhiều lúc cũng phải mổ cấp cứu. Một bà mẹ cho biết: “Gần đến ngày dự sinh sức khỏe tôi bình thường. Tôi đi khám thai bình thường nhưng tối hôm ấy thai đạp nhiều hơn. Sáng ra, tôi thấy có chảy dịch màu hồng hồng như máu. Tôi vội vã vào bệnh viện, bác sĩ siêu âm và thông báo: “Chị bị hết nước ối phải mổ cấp cứu”. Ca mổ của tôi được gây tê tủy sống nên tôi hoàn toàn tỉnh táo, chỉ thấy toàn bộ thân dưới bị tê không cử động được. Lúc bé chào đời, cô nữ hộ sinh còn cho bé áp mặt vào má tôi. Tôi mừng lắm, vì nếu chần chừ không vào bệnh viện kịp thời có lẽ tôi đã mất cô con gái này!".

2. Cũng có những trường hợp vỡ ối khi thai còn non ngày non tháng, khoảng ba tháng giữa thai kỳ. Đây là những ca khó vì khi ối vỡ thì như “cánh cửa mở”, vi trùng từ âm đạo xâm nhập dễ dàng vào buồng tử cung gây nhiễm trùng màng đệm ối, nhiễm trùng hậu sản, cạn ối, nhiễm trùng bào thai và nguy hiểm nhất là nhiễm trùng máu...

Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Trung - Phòng khám Hoàng gia TP.HCM, không ít người khi bị rỉ ối đòi hỏi bác sĩ phải điều trị dứt điểm. Đây là điều ngoài tầm tay của bác sĩ vì không thể phẫu thuật “vá” màng ối được. Bác sĩ chỉ có thể khám, đánh giá tuổi thai xem thai có thể sống được không, có nhiễm trùng ối hay không và sẽ quyết định tiếp tục dưỡng thai thêm cho đủ ngày đủ tháng hay phải cho sinh sớm. Một nguyên tắc căn bản của việc xử trí là khi thai đã đủ trưởng thành (từ 37 tuần trở lên) hoặc khi có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng thì phải can thiệp cho thai phụ sinh. Khi tuổi thai còn non tháng, chưa thể nuôi sống được và không có tình trạng nhiễm trùng ối, các bác sĩ sẽ tư vấn để tiếp tục dưỡng thai. Việc dưỡng thai thêm này có thể kéo dài vài ngày đến vài tuần, thậm chí một-hai tháng. Tuy nhiên, trong quá trình dưỡng thai thêm, nếu có những dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng ối, thai phụ sẽ được cho sinh bằng cách “khởi phát chuyển dạ” hoặc “mổ sinh” tùy theo đánh giá tình trạng của mẹ và con.

Có một số trường hợp khi bị vỡ ối, bà bầu vào bệnh viện thấy bác sĩ “không theo dõi gì cả”, không khám “thường xuyên” như những sản phụ bên cạnh, chỉ “đo đo bên ngoài”, nghe tim thai… thì cho rằng mình bị “bỏ bê”… Điều này là cảm nhận không đúng. Khi ối vỡ, theo tổ chức y tế thế giới cũng như các hiệp hội sản phụ khoa, việc khám âm đạo nên hạn chế tối đa để tránh nhiễm trùng cho mẹ và thai nhi. 

3. Việc điều trị bằng kháng sinh để dự phòng nhiễm trùng ối chỉ được thực hiện khi ối đã vỡ lâu trên 12 tiếng hoặc khi có những dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng ối như: mạch của thai phụ nhanh lên, sốt hoặc xét nghiệm máu có dấu hiệu nhiễm trùng. Một số ít trường hợp phải sử dụng kháng sinh sớm từ đầu nếu có bằng chứng nhiễm trùng âm đạo trước đó trong thai kỳ do một loại vi trùng có tên là Streptococcus nhóm B gây nên. Một số ít trường hợp màng ối bị rỉ có thể tự lành nhờ màng ối và màng đệm nằm lên nhau “vá” chỗ rò rỉ, thai phát triển đủ ngày đủ tháng và chào đời. Nhưng, cũng có trường hợp thai bị nhiễm trùng, bong nhau, nhiễm trùng ối, màng đệm ối… buộc bác sĩ phải chỉ định chấm dứt thai kỳ để cứu mẹ.

(Còn tiếp)

NHƯ Ý