Lai rai như tai mũi họng

PNCN - Bệnh ở vùng tai - mũi - họng (TMH) dễ nhiễm, dễ lây lan nhưng lại khó hết. Điều trị bệnh này đôi khi khó khăn, thậm chí là cả sự thách thức với nền y học hiện đại “lắm chiêu nhiều thuốc”…

 Tại sao?

Bệnh lý TMH thường liên quan với nhau. Viêm họng dễ gây viêm các vùng lân cận: thanh quản, mũi vì chúng thông với nhau và dễ dẫn đến viêm xoang. Bệnh gây khó chịu, nhì nhằng không dứt, nên trong dân gian lưu truyền câu: “Lai rai như tai mũi họng”. Bệnh làm giảm chất lượng sống của bệnh nhân. Bác sĩ Võ Quang Phúc - Phó giám đốc BV Tai - Mũi - Họng TP.HCM giải thích: “Có nhiều nguyên nhân khiến bệnh TMH khó hết: do ảnh hưởng của môi trường ô nhiễm, dùng thuốc không đúng liều, không đúng thời gian, không tái khám theo lời hẹn của bác sĩ, tự động mua thuốc tại các nhà thuốc về dùng…”.

Tác hại của thuốc nhỏ tai

Màng nhĩ, bên cạnh việc tham gia thu nhận âm thanh, còn là “lá chắn” bảo vệ tai giữa và tai trong (nơi chứa tế bào thần kinh thính giác, tiền đình phụ trách việc thu nhận âm thanh) không cho các chất độc hại thấm vào. Trên thị trường có hai loại thuốc nhỏ tai: loại dùng cho những trường hợp màng nhĩ bị thủng và màng nhĩ bình thường. Đã có trường hợp người bệnh khi bị viêm tai, tai chảy mủ, màng nhĩ đã bị thủng nhưng không biết, lại mua thuốc dành cho màng nhĩ bình thường về dùng, sau một thời gian phát hiện tai mình bị ù, nghe kém, đi khám mới phát hiện bị điếc. Điếc do ngộ độc thuốc gây ra cho đến nay vẫn chưa điều trị được. Các phương pháp dùng máy trợ thính, cấy ốc tai điện tử được thực hiện khi điếc chưa nặng, tuy nhiên rất tốn kém. Vì vậy, khi thấy bị viêm tai, chảy mủ tai, cần đến khoa TMH để được khám và chỉ định cách điều trị.

Thuốc nhỏ mũi

Thuốc nhỏ mũi có nhiều loại, đặc biệt có loại làm co mạch, giảm sung huyết ở niêm mạc mũi, thường được sử dụng trong các trường hợp nghẹt mũi, chẳng hạn như naphazoline (biệt dược Nasoline, Rhinex 0,05 %), Xylometazoline… Thuốc nhỏ mũi có giá rất mềm, nhưng hiệu quả nhanh, nhỏ vào là mũi đang “sụt sùi” trở nên khô nhanh chóng. Tuy nhiên, thuốc này nếu sử dụng lâu dài sẽ dẫn tới phụ thuộc, không nhỏ mũi sẽ bị nghẹt, viêm mũi… Khi thuốc không còn tác dụng, việc điều trị rất khó khăn, phần lớn phải phẫu thuật cắt cuống mũi. Trong bảng hướng dẫn của thuốc có yêu cầu không sử dụng thuốc quá một tuần, nhưng bệnh nhân thường không đọc nên bệnh viện lắm lúc phải điều trị những trường hợp viêm mũi do thuốc gây ra.

Đối với trẻ em, niêm mạc TMH còn rất mỏng manh, dễ bị thương tổn, khi dùng những loại thuốcTMH tại chỗ phải theo hướng dẫn của bác sĩ, không được lạm dụng. Đã có trường hợp thuốc nhỏ mũi co mạch, gây co thắt mạch máu não, làm bé bị hôn mê, tử vong. Thuốc kháng histamine chống sổ mũi có những loại không thích hợp với trẻ em, ví dụ như Polaramine khi uống vào thường có các tác dụng phụ như: buồn ngủ nhiều, ngủ li bì… Thuốc tích tụ trong cơ thể, không chuyển hóa qua gan. Nếu dùng quá liều sẽ bị ngộ độc thuốc (ói, mửa, nổi mề đay, sốt, bứt rứt khó chịu)…

Khi bị nghẹt mũi, nên dùng thuốc nhỏ mũi là nước muối sinh lý theo chỉ định trên toa, vừa diệt khuẩn vừa không bị tác dụng phụ. Nếu nhỏ nước muối mà bệnh không giảm, lại chớm sốt thì cần đi khám vì đội quân vi trùng đã áp đảo bạch cầu và lấn chiếm nhiều “thành trì” mà nước muối không thể diệt được, lúc này bác sĩ sẽ cho dùng kháng sinh, kháng viêm…

Thuốc súc họng

Khi bị viêm họng, không ít người tìm đến nhà thuốc mua thuốc súc họng hoặc viên ngậm để trị đau cổ. Tuy nhiên, đã là thuốc là có chỉ định, chẳng hạn như Eludril súc hai-ba lần/ngày nhưng không dùng quá năm ngày, không dùng cho trẻ em dưới sáu tuổi. Thuốc súc miệng có thể trở thành đại họa nếu người dùng dị ứng với thành phần của thuốc. Dùng thuốc súc họng, viên ngậm dài ngày chẳng những không hết bệnh mà còn bị nấm họng, viêm loét họng do rối loạn thảm khuẩn vùng này. Các loại thuốc điều trị bệnh ở họng hầu hết đều có khuyến cáo không nên sử dụng cho trẻ dưới hai tuổi.

Ngay khi mới chớm viêm họng, người bệnh có cảm giác đau rát khi nuốt, nên nghĩ đến nước muối sinh lý. Nhiều người nghĩ nước muối càng mặn càng tốt. Điều này sai, độ mặn lờ lợ mới diệt khuẩn. Hiện, các nhà thuốc tây đều có bán nước muối sinh lý này với giá mềm, tiện dụng. Nếu tự pha nước muối, nên pha mặn một chút, đến khi dùng chỉ cần thêm chút nước sôi là dung dịch có độ mặn vừa phải và ấm áp, giúp mạch máu dãn nở, máu đến nhiều, bạch cầu có mặt nhiều hơn để diệt khuẩn. Cần súc họng sau mỗi ba tiếng đồng hồ, súc trước khi đi ngủ và sáng sớm thức dậy. Khi súc, ngồi ngửa cổ, dùng hơi đẩy nước (khò) tạo ra tiếng kêu rồi nhổ ra ngoài và lặp lại ba-bốn lần. Khi bị viêm họng, cần vệ sinh họng kỹ lưỡng (đánh răng, nạo lưỡi, súc họng, uống nhiều nước ấm…).

Phương Nam