Xốn xang cá trũ sông Thu Bồn mùa nước lũ

TTO - Bao nhiêu mùa lụt tuổi thơ qua cũng là bấy nhiều lần vác trũ, câu, lờ… Nay lũ về, dù không lớn nhưng trong mưa đông lành lạnh bên mâm cơm bốc khói, lòng bỗng thấy xốn xang khi gắp từng con cá nhỏ nhâm nhi.

Nguyên liệu cho món cá trũ kho lá nghệ - món ngon hầu như gia đình nào cũng thích - Ảnh: T.Ly

Mấy hôm nay miền Trung “mưa như cầm chĩnh đổ”. Mưa suốt ba, bốn ngày không ngớt. Nước trên thượng nguồn Thu Bồn (Quảng Nam) quê tôi đổ về con sông trước làng đục ngầu kèm theo bèo bọt, gỗ mục trắng sông.

Nước ngấp nghé trèo lên đường ra bến sông rồi đến khi tràn qua cánh đồng cũng là lúc cả làng tôi nhộn nhịp hẳn lên. Nhà nhà dọn lụt, lúa thóc, của cải, đồ đạc chuyển lên trên. Mọi việc đâu vào đó, mọi người í ới thả ghe, mang trũ thẳng hướng ra sông.

Đã bao đời cứ mỗi độ lũ về, người dân quê tôi lại rộn ràng đi bắt cá nước lụt. Cá nước lụt mà người quê tôi hay quen miệng là cá trũ, gồm đủ thứ cá cỡ hơn ngón tay như cá ngạnh, cá luối, cá mại, cá suốt… Và còn có cả loại con trê, rô phi to bằng núm tay.

Cá lớn, nhỏ trộn lẫn vào nhau con nào con nấy căng tròn mới nhìn đã biết thịt nhiều, béo và ngon. Thuyền gặp cá nhiều ăn không hết, mang đi bỏ chợ, giá rẻ nhưng chủ yếu là vui, cốt để mọi người trong làng đều được hưởng lộc trời.

Ngày lụt đi trũ cá, thói quen bao đời của người dân bên bờ hạ lưu sông Thu Bồn - Ảnh: T.Ly

Sau vài giờ trên con nước bạc, khoang thuyền đã có nhiều cá trũ với đủ loại, kích cỡ lớn nhỏ - Ảnh: T.Ly

Cá trũ mang vào chợ đong chén bán với giá rẻ cho bà con - Ảnh: T.Ly

Bao giờ cũng thế, cá trũ bắt hoặc mua về các bà, các chị nội trợ có thể chế biến nhiều món đơn giản như nướng, chiên nhưng không thể bỏ qua món nấu canh khế. Chọn những con nhiều thịt nhất, còn sống nhảy tưng tưng, làm sạch nhớt, để ráo.

Cá làm sạch sẽ mang đi ướp với nước mắm, một ít tiêu xay và không thể thiếu vị cay của ớt. Nấu sôi nước, thả cá, cho khế xắt lát vào đợi canh sôi lại thì tắt bếp. Không quên thả vài lát gừng giúp nồi canh thơm nồng.

Món này ăn khi nóng mới ngon. Cá vừa chín tới, vị ngọt và thơm tự nhiên, chấm với nước mắm tỏi ớt ăn cùng cơm sẽ rất tuyệt.

Đặc biệt cá trũ kho với lá nghệ hợp khẩu vị nhiều người. Cá ướp với sả, ớt, nghệ tươi. Lót dưới đáy nồi một mớ lá nghệ rồi xếp cá lên trên. 

Muốn cá thiệt ngon phải để lửa liu riu, rồi xốc nhẹ mẻ cá đôi ba lần, khi nào nước sền sệt, rải thêm một lớp lá nghệ cắt nhỏ, dậy mùi thơm lan cả chái bếp là rắc đều tiêu rừng lên mặt cá trước khi tắt bếp.

Bữa cơm dân dã với đĩa cá trũ kho dậy mùi bùi bùi, cay cay không chê vào đâu được.

Canh cá trũ - đậm vị quê nhà - Ảnh: T.Ly

Hấp dẫn đĩa cá trũ kho - Ảnh: T.Ly

Tuổi thơ tôi bao nhiêu mùa lũ lụt qua cũng là bấy nhiều lần vác trũ, câu, lờ…

Nay lụt lại về, trong mưa đông lành lạnh bên mâm cơm bốc khói, lòng bỗng thấy xốn xang khi gắp từng con cá nhỏ nhâm nhi bởi cảm giác không khác gì cách đây độ chừng mấy chục năm.